Osmanlı’da Medreselerdeki Kariyer Basamakları
Osmanlı Devleti zamanında orta ve yüksek öğretimin temeli medreselere dayanıyordu. Osmanlı Devleti’nde fethedilen bir bölgeye caminin yanı sıra bir de medrese açılması devletin bir geleneği haline gelmiştir. İlk medrese 1330 yılında Orhan Bey zamanında İznik’te açılmış olup ilk müderris ise Davud-u Kayseri olmuştur. Peki Osmanlı Devleti’nde medreselerdeki akademik kariyer basamakları nedir? Medrese talebeleri hangi aşamaları geçerlerdi? Daha önceki yazılarımızda Osmanlı Kültür ve Uygarlık alanından çeşitli yazılar kaleme almıştık. Bu yazımızda ise kısaca Osmanlı Devleti’nde medreselerdeki akademik kariyer basamaklarından söz edeceğiz.
Osmanlı Devleti zamanındaki medreseler belirli bir hiyerarşi içindeydi. Medrese talebeleri bir noktadan diğer bir noktaya geçmek için birtakım şartları yerine getirmek zorundaydı. Peki bu basamaklar nedir?
Softa>Danişmend>Muid>Mülazım>Müderris
Osmanlı Devleti’nde medreselerdeki hiyerarşik yapı ve akademik kariyer basamakları bu şekildedir. Peki bu isimler ne anlama geliyor?
• Softa: Orta düzeyde medrese talebesi
• Danişmend: Yüksek öğretim düzeyinde medrese talebesi
• Mülazım: Medrese mezunu olan fakat atama bekleyen talebe.
• Muid: Müderrislerin derslerini tekrarlayan yardımcısı.
• Müderris: Medreselerde ders veren hoca, öğretmen.
Osmanlı Devleti, her anlamda olduğu gibi medrese alanında da diğer devletlerden farklı olmuş, İslama en büyük hizmetleri buradan çıkan talebeler ile yapmıştır. Fakat daha sonra buralarda baş gösteren düzensizlik sistemin bozulmasına neden olmuştur. Eğitim sistemindeki sorunlar ise devletin her kademesine lazım olan kalifiye personelin yetişmesine engel olmuş ve devletin yıkılmasında önemli bir rol oynamıştır.
