Eğitim

Sanayi Devrimi’nin Sonuçları Nelerdir?

Dünya tarihi açısından pek çok olay ve gelişme yaşanmış, söz konusu bu olay ve gelişmeler dünya tarihinde radikal değişimlere yol açmıştır. Bunlara örnek verecek olursak Kavimler Göçü, Coğrafi Keşifler, Rönesans ve Reform, Fransız İhtilali ve Sanayi Devrimi gibi çok yönlü olayları örnek olarak gösterebiliriz. Bu olayların en temel özelliği, öncesi ve sonrası ile birçok olayla bağlantılı olmasıdır. Örneğin Sanayi Devrimi. Pek çok açıdan tarihsel çerçevede önemli bir olay olan Sanayi Devrimi’nin nedenlerini bir önceki yazılarımızda belirtmiştik. Bu yazımızda ise Sanayi Devrimi’nin sonuçlarından, dünya tarihi için öneminden ve bu sonuçların başka olaylarla ilgilisinden bahsedeceğiz. Her yönüyle kısaca Sanayi Devrimi’nin Sonuçları:

İnsan Gücünün Yerini Makine Gücüne Bırakması

Buhar makinesinin geliştirilmesinden sonra özellikle Batı Avrupa ve İngiltere’de gelişen Sanayinin en önemli sonucu geleneksel meslekleri tarihin tozlu sayfalarına atmasıdır. Sanayi Devrimi ile birlikte insan gücüne dayanan el tezgahları gitmiş, yerini makine gücüne dayanan fabrika ve atölyelere bırakmıştır. Bu da mesleğini geleneksel olarak icra eden meslek sahipleri için bir son olmuştur. Örneğin Osmanlı Devleti zamanındaki hattatlar gibi. Matbaanın Osmanlı topraklarına girmesi ile hattatlar işsiz kalmış ve işlerini yapamaz hale gelmiştir.

Üretimin Artması ve Fiyatların Düşmesi

Sanayi Devrimi ile birlikte üretim de artmış ve bunun neticesinde üretilen mallar da ucuzlamıştır. Seri üretime geçilmesi fiyatların azalmasına doğrudan katkı sağlamıştır. Mesela el emeği ile halı dokuyan bir zanaatkardan alınan halı ile fabrikada dokunan halı arasında fiyat açısından büyük bir fark söz konusuydu.

Sömürgecilik Yarışının Hız Kazanması

Artan üretim ile birlikte ham madde ihtiyacı da artmıştır. Bunun neticesinde sömürgeci devletler ham madde ihtiyaçlarını karşılamak için sömürgecilik faaliyetlerini artırmış bu da küresel bir krize (dünya savaşına) neden olmuştur. Örneğin 1870 ve 1871 yılında siyasi birliklerini tamamlayan Almanya ve İtalya, sömürgecilik yarışında geç kaldıkları için diğer devletlerden kalan yerleşe işgal etmeye kalkmışlardır. Bu çerçevede İtalya; Tunus, Cezayir ve Etiyopya gibi ülkeleri, Almanya; Namibya gibi Afrika ülkelerini işgal etmiştir. Sömürgecilik yarışında diğer rakiplerine fark atan ve “üzerinde güneş batmayan imparatorluk” ünvanına sahip İngiltere, dönemin en etkili devleti olmuştur. Sömürgeci devletler, sömürgenlerini diğer devletlere kaptırmamak adına birbirleri ile savaşmışlardır.

Kitlesel Hareketlerin Yaşanması ve Bundan Kaynaklanan Sorunlar

Köyden kente göçün hızla artması da Sanayi Devrimi’nin en önemli sonuçları arasında yer alıyor. Tarım sektöründe yaşanan önemli gelişmeler sonucunda tarım alanında nüfusa yani insan gücüne dayanan ihtiyaç azalmış ve kırsal kesimlerden kentlere yoğun bir göç dalgası yaşanmıştır. Bu göç dalgaları ile köyden kente gelen kitleler birçok önemli sorunu ilerleyen süreçlerde gün yüzüne çıkarmıştır. Bu göç dalgaları ile birlikte şehirleşme artmış, alt yapı sorunları patlak vermiş, gecekondulaşma artmış, sosyal sorunlarda artış yaşanmış ve en önemlisi İşsizlik tavan yapmıştır. Böyle bir manzara, Avrupa’da çok değil 30 yılda yaşanmıştı.

İşçi Sınıfının Doğuşu

Sanayi Devrimi’nin en önemli sonuçları arasında gösterilen “işçi sınıfının ortaya çıkması” sadece o dönemin başat sorunlarından biri olmamış, ilerleyen yıllarda tüm dünyanın ortak sıkıntılarından biri haline gelmiştir. Üreten ve sürekli üretmeye devam eden bir sistemde her zaman işçiye ihtiyaç duyulacak ve işçi sirkülasyonu hiç bitmeden devam edecekti. Bu da işçi sınıfının doğuşunu ifade ediyordu.

Sendikaşmanın Ortaya Çıkması

İşçi sınıfının ortaya çıkmasından sonra tüm dünyaya yayılan ve o zamana kadar örneği görülmemiş bir oluşum meydana geldi: Sendika. İşçi haklarını gözetip korumak, işçi ile işveren arasında çıkan hukuki ve ekonomik pürüzleri ortadan kaldırmak amacıyla sendikalar kurulmuş ve bu sendikalar aracılığıyla işçi hakları denetim altına alınmıştır. Türkiye’de sendikal hareketlerin tarihi ise şöyle: 1871 yılında İstanbul’da Ameleperver Cemiyeti kurulmuş takip eden süreçte, yaklaşık bir yıl sonra 1872’de tersane işçilerinin grevi patlak vermiştir. Bu olaylar Türkiye’de sendikacılığın başlangıç noktası olarak kabul edilir.

Çevre Sorunlarının Artması

Sanayileşmenin artması ile birlikte birtakım çevre sorunları da ortaya çıkmış, söz konusu çevre sorunları da çeşitli hastalıkları da beraberinde getirmiştir. Sanayi kuruluşların yakınlarındaki yerleşim birimlerinde sanayiden sızan zararlı gazlar, bölgede oturan bireylerin sağlığını olumsuz etkilemiştir. Örneğin astım, bronşit gibi solunum yolu hastalıkları Sanayi kuruluşlarının olduğu bölgelerde yaygınlık kazanmıştır. Sanayideki ilerlemeler, izleyen süreçte Çernobil faciası gibi büyük bir faciaya neden olacaktı.

Düşünce Akımlarının Ortaya Çıkması

Sanayi Devrimi’nin en çok üzerinde durulan sonucu, devrimin sosyalizm, kapitalizm, liberalizm gibi fikir akımlarının doğmasına neden olmasıydı. Sanayi Devrimi ile birlikte temel felsefesi “ekonomi” üzerine kurulu olan bu fikir akımları siyasete de uyarlanmış ve daha sonraki yıllarda dünyanın işleyiş ve düzenine yön vermiştir. Sadece fikir akımları deği Auguste Comte gibi bilim insanlarının “Sanayi Devrimi’ni” baz alarak evrensel bir model ortaya atmasına kadar ilerlemiş, etraflıca bir konu olan Sanayi Devrimi, görünenden çok daha büyük etkileri bünyesinde barındırıyor.

Teknolojinin İlerlemesi

Ulaşım araçlarının gelişmesine paralel olarak ticaretin canlanması, teknolojinin inanılmaz derecede ilerleme kaydetmesi insanlık tarihi ve dünya tarihi için pek çok önemli gelişmelere neden oldu. En basitinden Süveyş ve Panama Kanalı gibi kanal/su yolları açılarak ticaretin gelişmesi sağlanmış oldu. Üçüncü Sanayi Devrimi ile de “Sanayi” kavramı oldukça büyük değişimler yaşadı. Mesela insanoğlu aya çıktı.

Birinci Dünya Savaşı

Sanayi Devrimi’nin en önemli somut sonuçlarından biri Birinci Dünya Savaşı’dır. Sömürgecilik yarışında geç kalan ülkeler ve hali hazırda sömürgeci devletlerin ham madde ve pazar arayışı, bloklaşma ve silahlanma ile birleşerek insanlığın en büyük felaketler zincirinin ilkine imza atmış oldu. Savaş pek çok şey için bir milat olmuş, dünya tarihinde pek çok şeyi değiştirmişti. Mesela Osmanlı Devleti’nin yıkılması.

Eğitim

Eğitim. Sanayi Devrimi’nin ortaya çıkardığı etkilerden en önemlisi de eğitim alanında oldu. Sanayi Devrimi’nden sonra teknik eğitim veren okul ve mühendislik eğitimi veren okul sayısında artış yaşandı, farklı mühendislik alanları ortaya çıktı. İkinci Sanayi Devrimi’ne denk gelen yıllarda demir-çelik, otomotiv ve iletişim alanında yeni mühendislikler açıldı.

Dünyadaki birçok ülkede Sanayi Devrimi, 20. yüzyıl başlarında gerçekleşmiştir. Özellikle Batı Avrupa ve İngiltere gibi ülkelerin haricindeki diğer ülkelerde Sanayi Devrimi’nin gerçekleşmesi 1930/1940’lı yılları bulabilmektedir. Bu ülkelerden biri de Türkiye’dir. Modern anlamda sanayinin başlangıcı sayılan ağır demir sanayisi ve buna bağlı olarak çelik imalatının gerçeklemesi, Türkiye’de 1930’lu yıllara denk gelmektedir. Türkiye diğer Avrupalı devletlerle kıyaslandığında Sanayi Devrimi’ni geç gerçekleştirmiş devletler arasındadır.

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.