Türk Dili Tetkik Kurumu (Türk Dil Kurumu) Neden Kuruldu?
Türk Tarih Kurumu ile birlikte Türkiye Cumhuriyeti’nin en önemli kurumlarından biri olan Türk Dil Kurumu, Atatürk döneminde eğitim alanında yapılan önemli reformlardan biridir. 12 Temmuz 1932 tarihinde açılan Türk Dil Kurumu, özellikle çalışmaları ile Cumhuriyetin ilk yıllarında önemli bir görev üstlenmiştir. Peki Türk Dil Kurumu neden kuruldu? Kuruluş amaçları nelerdir?
Daha öncesinde harf inkılabı, halk evleri, millet mektepleri talimatnamesi ve Türk Tarih Kurumu ile pekiştirilen yenileşme hareketleri Türk Dil Kurumu ile devam etmiştir.
Nedenler
- Türkçeyi yabancı kelimelerin etkisinden arındırmak, yabancı dillerin Türk dili üzerindeki tahakkümünü ortadan kaldırmak.
- Türkçenin zenginliğini ortaya çıkarmak ve Türkçenin bir bilim dili haline gelmesine katkıda bulunmak.
- Türkçenin kökenini incelemek, Türkçenin geçmişte yaşadığı önemli dönüm noktalarını incelemek.
- Konuşma dili ile yazma dili arasındaki farklılıkları ve karışıklıkları ortadan kaldırmak, teknik kavramlara Türkçe karşılıklar bulmak.
- Türkçeye yeni kelimeler kazandırmak ve bu kelimeleri gündelik hayatta kullanılan kelimeler arasına girmesini sağlamak.
Gelişme
- 1928 yılında Dil Encümeni kurulmuş ve Türkçe üzerine çeşitli araştırmalar yapılmaya başlanmıştır. Yine bu yılda İmla Kılavuzu hazırlanmıştır.
- 1930-1931 yılları arasında yapılan bir araştırmada “Güneş Dili Teorisi” ortaya konmuştur.
- 1932 senesinde Birinci Dil Kurultayı toplanmıştır. Yine aynı yıl, Dil Bayramı kabul edilmiş ve bu tarihten itibaren kutlanmaya başlanmıştır.
- 1935 senesinde Tarama Sözlüğü’nün çalışmaları başlatılmıştır.
- Göktürk yazılı metinleri yayınlanmıştır.
İlkler&Enler
- Türk Dil Kurumu’nun ilk başkanı: Samih Rıfat’tır.
- 1936 yılında Türk Dili Tetkik Cemiyeti olan kurumun ismi Türk Dil Kurumu’na dönüştürülmüştür.
Güneş Dili Teorisi
- Güneş dili teorisi, Türkçe’nin dünya tarihindeki ilk dillerden biri olduğunu savunan dilbilim teorisidir. Fakat bu teori, birçok dilbilimci tarafından kabul görmemiş ve kısa sürede önemini yitirmiştir.
Türk Dil Kurumu’nun kurulmasında, kurumdan 1 sene evvel kurulan Türk Tarih Kurumu’nun büyük bir etkisi vardır. Türk dilini ve Türkçenin zenginliklerini ortaya çıkarmak ve Türkçe’nin yabancı dillerin boyunduruğundan kurtarmak için kurulan Türk Dil Kurumu, görev olarak Türk Tarih Kurumu ile büyük bir paralellik göstermektedir. Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk yıllarına damgasını vuran ve en kaliteli kurumlar arasında olan Türk Dil Kurumu sadece Türkçe üzerine çalışmalarda bulunmamış, gündelik hayatta kullanılan kelimelerin doğru kullanımları ve kökenleri hakkında da birçok çalışma yapmıştır.
