13 Maddede Kanun-i Esasi’nin Temel Özellikleri

Osmanlı Devleti’nin ilk ve tek anayasası olma özelliği taşıyan Kanuni Esasi, 31 Ağustos 1876’da Sultan II. Abdülhamit’in tahta geçmesinden kısa bir süre sonra, 23 Aralık 1876 tarihinde ilan edilmiştir. Türk Anayasalarının ve Osmanlı Devleti’nin ilk anayasası olan Kanun-i Esasi, pek çok önemli kararları olması bakımından hayli fazla önem taşıyor. Peki Kanun-i Esasi’nin özellikleri nelerdir?

1-) Monarşik hükümet sistemi vardır.

2-) Resmî dil olarak Türkçe kabul edilmiştir.
Devlet kurumlarına girebilmek için Türkçe bilmek zorunludur.

3-) Katı bir anayasadır.

4-) Yasa tasarısı önerme hakkı Bakanlar Kurulu’nundur. Meclis üyelerinin yasa önerisinde bulunabilmeleri için gereken şart padişahın iznini almaktır.

5-) Padişah, parlementoyu istediği zaman toplantıya çağırabilir ve yine istediği zaman feshedebilir.

6-) Bakanların atama yetkisi Padişahın elinde bulunmuştur.

7-) Anayasada devletin başkenti olarak İstanbul belirlenmiştir.

8 -) Meclis-i Umumi, yasama organı olmuş ve bu meclis “heyet-i ayan” ve “heyet-i mebusan” olmak üzere ikiye ayrılmıştır.

9-) Yürütme organı iki kademeden meydana gelmiştir. Bir tarafta padişah bulunurken diğer yanda hükümet yer almıştır.

10-) Heyet-i Vükela, yani Vekiller Heyeti, Bakanlar Kurulu vazifesini üstlenmiştir. Başkanı ise sadrazam olmuştur.

11-) Hakimlerin sebepsiz yere görevinden alınmayacağı, mahkemelerin bağımsızlığı, yargılamanın aleniliği ilkesi, hak arama/talep etme özgürlüğü, kanuni hakim güvencesi gibi güvenceler, bu anayasa ile tanınmıştır.

12-) Yerel yönetimler ilk kez “anayasal anlamda” düzenlenmiştir.

13-) Genel oy, eşit oy ilkeleri yoktur. Çift dereceli seçim prensibi benimsenmiştir.

Ayrıca: Kanun-i Esasi’de yargı yetkisi sahibi “padişah” değildir. Yargı fonksiyonu/yetkisi “bağımsız mahkemelere” verilmiştir.

Kanuni Esasi ile Tanınan Temel Hak ve Hürriyetler

– Vatandaşlık hakkı
– Kanun önünde eşitlik
– Kişi hürriyeti ve dokunulmazlığı
– İbadet hürriyeti
– Basın özgürlüğü
– Ticaret serbestisi
– Dilekçe hakkı
– Eğitim özgürlüğü
– Kamu hizmetlerine girme hakkı
– Mal güvenliği
– Angarya ve işkence yasağı
– Tabii yargı ilkesi