Sergerde Nedir? Ne Demek? Cümle İçi Kullanımı ve Kökeni

Sergerde nedir, ne demek ve ne anlama geliyor? Daha önceki yazılarımızda gündelik hayatta sıkça kullanılan veya kullanımı eskimiş bazı kelimelerden, deyim ve atasözlerinden söz etmiştik. Bu yazımızda ise kısaca “sergerde” kelimesinden söz edeceğiz.

Sergerde Nedir? Ne Demek? 

Kelimenin birden fazla anlamı bulunuyor. En çok bilinen veya kullanılan anlamlarından başlayarak kelimenin anlamlarını şöyle sıralamak mümkündür. 

1-) TDK’ya göre sergerde kelimesi, “olumsuz işlerde ele başı olan kişi, kişiler” anlamlarına geliyor. 

2-) Başkan, reis, baş anlamlarına gelir. Osmanlı zamanında üst rütbeli komutanlara “serasker” denirdi. 

3-) İlk anlamına yakın olarak elebaşı, haydut anlamı da vardır. 

4-) Osmanlı Devleti zamanında, savaşa gönüllü olarak katılanların başı, (kötü işlerde) elebaşı.

5-) Yeniçeri ocağının kaldırılmasından, Vaka-i Hayriye-1826, sonra kurulan zaptiye teşkilatında Binbaşı.

Sergerdel Kelimesinin Kökeni Nedir? 

Ser: Farsça “akıl”, baş” anlamına gelir. Serasker, sermimar gibi Osmanlı döneminde örneklerine rastlamak mümkündür. 

Gerde: Bazen -kerde olarak da geçen bu ek, Farsa kökenlidir ve son ek olarak bu dilde işlev görmektedir. Sonuna geldiği kelimeye edilgen bir anlam katar. -alan, -almış, -edinmiş gibi anlamlara gelmektedir. 

Sergerdelik Kelimesinin Kullanım Alanları 

Günümüzde kullanım alanları oldukça dar olmakla birlikte eski metinlerde kullanımına sıkça rastlanır. Sergerdelik (sergerde olma durumu) şeklinde bir türevi de vardır. 

Sergerdelik Kelimesinin Cümle İçi Kullanımı 

O günlerde Yunanistan’dan tamamıyle meyus olan Rum sergerdeleri ortaya yeni bir söz attılar.

(Yahyâ Kemal)