Dataizm Nedir?
Dünyaca ünlü yazar Yuval Noah Harari’nin Homo Deus kitabında bahsi geçen tekno-bilimsel ve kurgusal yeni bir dinin ismi olan Dataizm, kısaca bilgiye tapmayı öngören bir inanç sistemi olarak karşımıza çıkmaktadır. Dataizm nedir? Dataizmin esasları, değerleri ve özellikleri nelerdir? Tüm yönleriyle Dataizm.
Dataizm, bir dinden veya bir inançtan farklı olarak evrenin bilgi akışından meydana geldiğini, yeryüzünde meydana gelen bütün olayların ve gelişmelerin bilgiler ışığında çözümlenebilir olduğunu ifade eden kapsayıcı bir teoridir.
Dataizm, ayrıca ilerleyen süreçlerde bilginin veya bilgiye sahip olmanın en büyük güç olacağını, bilgiyi elinde bulunduran tarafların diğerlerinden daha fazla etkiye sahip olacağını ve bilgiye ulaşmanın bir güç göstergesi olduğunu ifade eden bir yaklaşım olarak da karşımıza çıkmaktadır.
Dataizmin Gelişimi
Antik çağlarda veya Orta Çağ’ın gerisinde insanlar başlarına gelen olayları veya şahit oldukları gelişmeleri açıklamak için doğa üstü varlıklara inanır, bu olay ve gelişmeleri bazen Tanrılar bazen de mitoloji ile açıklamaya çalışırlardı. Fakat ilerleyen süreçlerde başta Avrupa olmak üzere birbiri ardına ortaya çıkan fikir akımları ve yaklaşımlar ile olayları açıklamak ya da gelişmeleri anlamlandırmak için doğa üstü varlıkların olması gerektiğine olan sarsılmaz inanç da yerini yavaş yavaş gözlemlenebilir/ölçülebilir olana bıraktı. Bilim ve teknikte meydana gelen gelişmeler, sorgulanamayan bazı şeyleri de sorgulanabilir kıldı.
Nitekim Galileo, dünyanın yuvarlak olduğunu söylediğinde zindanlara mahkum olmuştu. Ama hakikat değişmedi. Dünyanın yuvarlak olduğu nihayet anlaşılmıştı.
Rasyonalite ve bilimsel düşünce şekli, özellikle 16. yüzyıldan sonra artmaya ve yaygınlık kazanmaya başladı. Matbaanın icadıyla kazanılan bilgiler dünyanın her yerine ulaşmaya başladı. Reform ve Rönesans ise Avrupa’nın bilgi devrimi olmuş; Coğrafi Keşifler ile Avrupa refaha ulaşınca bilim ve teknolojide inanılmaz ilerlemeler yaşanmıştı. Avrupa’nın fikri devrimi ise Fransız İhtilali ile olmuştur. Fransız İhtilali’ni ilerleyen 60 yılda Avrupa, Sanayi Devrimi’ni gerçekleştirdi. Sanayi Devrimi ile birlikte teknolojideki ilerleme hat safhaya ulaştı. Nihayet Endüstri 4.0 bugünün gücü haline geldi.
Big Data
Dataizmin bu güne uyarlanması, “bilgi güçtür” şeklinde olmuş ve günümüzdeki her kurum, şirket ve marka, bilgiye en iyi ve en doğru/net şekilde ulaşmanın yöntemlerini elinde bulundurmaya başlamıştır.
Bu çerçevede “bilgi” günün en büyük gücü haline gelmiş, modern dünyanın en büyük kozu bilgi üzerine kurulmuştur.
Global markaların, politikanın ve bilumum diğer halkla ilişkilerle alakalı mesleklerin bilgiye olan talepleri ise birçok kanaldan yürütülmeye çalışmaktadır. Sosyal medya bunlardan biri, televizyon, kredi kartları ve anketler de yine bunlardan, bilgi toplamanın en kolay yöntemlerinden biri haline gelmiştir.
Mesela Migros’un, Carrefour’un ve diğer süpermarketlerin indirim kartlarının ne gibi bir amacı olabilir? Müşterilere gönüllü hizmet için mi? Elbette ki değil. Müşterilerin ihtiyaçları ne? Müşteriler neleri tercih ediyor? Ne alıyor? Hangi zaman aralığında ne alıyor? Hangi müşteriler hangi ürünleri (ucuz veya pahalı) alıyor? Bunlar bir süre sonra kurum için en önemli koz olacak, belirleme ve nokta atışı yapmak için iyi birer hamle olacaktır.
Örneğin kredi kartları, örneğin Facebook, örneğin Televizyonlar; hepsi ihtiyaçları en iyi belirlemenin, bilgiye en kolay ve en sağlıklı şekilde ulaşabilmek için varlar.
Dünyanın ilerleyişi de bu yönde. Artık hemen hemen her şeyi bilgiyle veya deney, gözlem ve araştırma ile öğrenebiliyor, çoğu şey hakkında ufak da olsa bilgi sahibi olabiliyoruz.
Farklı bir bakış açısı olarak günümüzün espiyonaj faaliyetleri de Dataizm çerçevesinde şekillenmektedir. İstihbarat kurumlarının çalışmaları da bu yönde ilerliyor, bilgi her alanda en önemli güç olarak karşımıza çıkıyor.
