Dinde İhtikar Ne Demek? Hükmü Nedir?
İslamda ihtikarın yeri nedir? İhtikar dinen caiz midir? Değil midir? Daha önceki yazılarımızda gündelik hayatta sıkça kullanılan veya kullanımı eskiyen çeşitli kelimelerden söz etmiştik. Bir önceki yazımızda ise kelime anlamı olarak ihtikardan söz etmiştik. Bu yazımızda ise kısaca dinen ihtikar kelimesinden söz edeceğiz.
Dinde İhtikar Ne Demek?
Bir mala veya ürüne ihtiyaç duyulduğu vakitlerde tacirlerin söz konusu malı veya ürünü stoklayıp saklaması ve malların karaborsaya düşerek daha fazla değer kazanması için yaptıkları hapsetme işine “ihtikar” adı verilir. İhtikar, dinen caiz değildir. Hükmü ise şer’an haramdır. Peygamber efendimiz Hz. Muhammet (sav) şöyle buyurmuştur:
Kırk gece kadar insanların yiyeceğini hapsedip ihtikar eden kimse Allah`tan (onun rahmetinden) uzaktır. Allah da ondan beridir. Bir mahalle halkı içinde az bir kimse bulunsa Allah`ın zimmeti o mahalleden beri olur (al-Hakim).
Abu`z-Zenad, Said bin Müseyyeb`e dedi ki: Senin tarafından bana ulaşan habere göre Peygamber (sav)şöyle buyurmuştur: Medine`de ancak, günahkar olan kimse ihtikar eder. Halbuki sen bizzat bu işi yapıyorum. Bunun üzerine Sa`id dedi ki:Peygamber (sav) bu ihtikarı yasaklamadı. Yasakladığı ihtikar, kişinin satılık malı fiyatı, yüksek olduğu bir zamanda pazara getirip yüksek bir fiatla satmaya kalkışmasıdır. Ama fiat düşük olduğu bir zamanda satılık malını getirir, başkası da onu satın alır, yanında tutar ve halkın muhtaç olduğu bir zamanda piyasaya sürerse ihtikar sayılmaz.
İmam Gazali’ye göre malı hapsetme, ihtikar cari olduğu gibi meyve ürünlerinde de caridir. Ebu Yusuf bu konu hakkında “piyasada talep yoksa gıda maddelerini stoklamakta beis yoktur” demiştir.
İhtikar Haramdır
Birtakım din alimlerine göre ihtikar haramdır. Bazı din alimleri ise ihtikarın yalnızca insan ve hayvan yiyeceklerinde olduğunu belirtmişlerdir. Yukarıda belirtilen hadislerde de genel bir ifade takınılmış ve bütün insani ihtiyaçlar belirtilmiştir. Bu çerçevede yiyecek malzemeleri haricinde kalan tüm ihtiyaç malzemeleri karaborsacılığa dahildir.
Öte yandan çiftçinin ürettiği malı ihtikar etmesi dinen caizdir. Çiftçi, emeğini daha değerli kılmak için mallarını belirli bir süre bekletebilir. Fakat beklettiği mallara aşırı bir talep varsa o malı piyasaya sürmesi daha iyidir.
