Erdel (Transilvanya) Nerede? Hangi Ülkeye Bağlı? Özellikleri ve Tarihçesi
Erdel nerede? Erdel hangi ülkeye ait? Özellikleri, tarihsel gelişimi, özellikleri, önemi ve konumu nedir* Erdel hakkın da bilinmesi gerekenler nelerdir? Daha önceki yazılarımızda Teselya, Temeşvar, Eflak ve Boğda’ın nerede olduğundan bahsetmiştik. Bu yazımızda kısaca Erdel’den bahsedeceğiz.
Transilvanya ile Erdel Aynı mı?
Sırp, Bulgar ve Rumenler, Erdel’e çeşitli isimler vermişken diğer Avrupa ülkeleri Erdel’e Transilvanya ismini vermişlerdir. Erdel’in diğer dillerde karşılığı ve telaffuzu şu şekildedir.
Erdel (Macarca: Erdély, Rumence: Ardeal, Almanca: Siebenbürgen) ya da Transilvanya (Transylvania; Latince: Transsilvania)
Erdel Nerede?
Yukarıdaki resimde koyu yeşil olarak gösterilen yerler Erdel yani Transilvanya olarak bilinen yerdir. Erdel, Osmanlı Devleti zamanında bugünkü Orta ve Batı Romanya topraklarını kapsayan bir alanda kurulmuş eyaletti.
Erdel’in (Transilvanya’nın) Önemi Nedir?
Osmanlı Devleti için Avrupa’ya açılan ve Viyana kapılarının anahtarı olan yer, Erdel’di. Osmanlı Devleti’nin Avrupa’da en çok ilerlediği yerler Transilvanya bölgesi içinde kalan yerler ve Uyvar ve Budin şehirleriydi. Bu nedenden ötürü, Osmanlı Devleti için en uzak bölgeler olan bu yerlerin sıkı korunması ve düşmanın bölgenin merkeze olan uzaklığını fırsat bilerek köy ve nahiyelere saldırmasını engellemesi gerekiyordu.
Bahattin Özkişi’nin Köse Kadı adlı romanında da Osmanlı Devleti’nin sınır uçlarında nasıl yapılandığı, halkla olan iletişiminin nasıl olduğu edebi bir üslupla anlatılmaktadır. Dileyenler okuyabilir.
Osmanlı Devleti’nin İlk Teması: Mohaç
1526 yılındaki Mohaç Meydan Muharebesi ile Osmanlı Devleti’nin egemenliğine giren Erdel, Osmanlı Devleti’nin batıda ilk kez ciddi toprak kaybettiği antlaşma olan 1699 Karlofça Antlaşması’na kadar devletin mutlak egemenliği altındaydı. II. Viyana Bozgunu’ndan sonra Erdel başta olmak üzere Orta Avrupa’da egemenliği zayıflayan Osmanlı, geri çekilmek zorunda kalmıştır.
11. yüzyıl ile 16. yüzyıl arasında Macaristan’a bağlı kalan bölge, 1526 Mohaç Meydan Savaşı ile Osmanlı hakimiyetine geçmiş, Osmanlı idaresi altında ”prenslik” olarak 173 sene kalan Erdel, 1699 Karlofça Antlaşması ile Avusturya’ya verilmek zorunda kalmıştır. Bölge 20. yüzyıl başlarında birkaç kez Macaristan ve Romanya arasında el değiştirse de II. Dünya Savaşı’ndan sonra Romanya’da kalmıştır.
Coğrafi Yapısı
Bölge, oldukça geniş bir bölge olduğundan dolayı net bir coğrafi unsur ön plana çıkmamaktadır. Orta Avrupa’ya özgü sert karasal iklim özelliklerinin hakim olduğu Erdel, Karpat Dağları, güneyden Transilvanya Alpleri, batıdan Bihar Dağlarıyla çevrilidir.
