Hukukta Meşru Müdafaa (Haklı Savunma) Nedir? Tanımı
Hukukta meşru müdafaa kararı önemli bir kavram. Hakkın korunması yollarında “hakkın devlet eliyle korunması” ve “hakkın bizzat sahibi tarafından korunması” şeklinde iki ayrı başlık bulunur. Bu yazımızda hakkın korunması yolları başlığında, hakkın bizzat sahibi eliyle korunması türlerinden olan meşru müdafaadan söz edeceğiz.
Hakkın bizzat sahibi tarafından (sahibi eliyle) korunması yolu, istisnai bir durumdur. Kanun, hakkın devlet eliyle korunmasından yanadır. Fakat hukuk düzeni, bazı durumlarda bir kimsenin hakkını bizzat kendisinin korumasına izin verir. Bu istisnai durumlar içerisinde meşru müdafaa, zaruret hali ve kuvvet kullanma halleri yer almaktadır.
Meşru Müdafaa Nedir?
Meşru müdafaa ya da haklı savunma olarak da geçer. Borçlar Kanununun 52. maddesinde ve Ceza Kanununun 25. maddesinde yer alan meşru müdafaanın tanımları şöyle verilmiştir:
“Gerek kendisine gerek başkasına ait bir hakka yönelmiş gerçekleşen, gerçekleşmesi veya tekrarlanması muhakkak olan haksız bir saldırıyı o anda hal ve koşullara göre saldırı ile orantılı biçimde defetmek zorunluluğu ile işlenen fiillerdir.” ( Ceza Kanunu 25. Madde)
Öte yandan Borçlar Kanununun 52. maddesinin birinci fıkrasında “meşru müdafaa halinde mütecavizin (saldırganın) şahsına (kişiliğine) veya mallarına yapılan zarardan dolayı tazminat lazım gelmez” ifadesi yer almaktadır.
Daha geniş bir ifadeyle açıklamak lazım gelirse meşru müdafaanın tanımını şöyle yapmak mümkündür:
“Herhangi bir kimsenin kendi şahsına ya da kendi malına veyahutta bir başkasının şahsına ya da söz konusu şahsın malına karşı yapılan gayri-hukuki (hukuki olmayan, hukuka aykırı) ve devam eden bir saldırıyı defetmek için yapılan ölçülü ve uygun davranma ve müdahale hakkına “meşru müdafaa” denir.
Bu tanım çerçevesinde bir kişi, kendi kişilik haklarına saldırıda bulunulduğu takdirde, başka bir savunma imkanı bulamadığında, kuvvet kullanarak kendi öz savunmasını yapacaktır. Bundan doğacak sorunlardan da kişi mesul olmayacaktır. Herhangi bir ceza almayacağı gibi herhangi bir zararı da ödemek zorunda değildir.
