Meltemler Nedir? Özellikleri Nelerdir?
Meltem rüzgarlarının oluşmasındaki en temel neden dünyanın kendi ekseni etrafında dönmesi yani günlük hareketidir. Gün içerisinde gece ve gündüz arasındaki sıcaklık farkından kaynaklanan yerel basınç farkları, meltem rüzgarlarının oluşmasında önemlidir. Günün belirli saatlerinde yön değiştirerek ters yönde eserler. Basınç farkının az olmasından dolayı, hafif şiddetli ve hızı ağaç dallarını kıpırdatacak kadardır. Meltemler, günlük rüzgarlar olarak da bilinir. Ve dörde ayrılır:
- Vadi Meltemi
- Dağ Meltemi
- Deniz Meltemi
- Kara Meltemi
Meltemler konusuna değinmeden önce Rüzgarlar konusunda birkaç bilgi vermekte fayda var. Rüzgarlar belli başlı olarak şöyle ayrılırlar:
1. Sürekli Rüzgarlar
- Alizeler
- Batı Rüzgarları
- Kutup Rüzgarları
2. Mevsimlik Rüzgarlar
- Yaz Musonları
- Kış Musonları
3. Yerel Rüzgarlar
a. Meltemler
- Deniz-Kara Meltemleri
- Dağ-Vadi Meltemleri
b. Sıcak Yerel Rüzgarlar
- Fön
- Sirokko
- Hamsin
c. Soğuk Yerel Rüzgarlar
- Mistral
- Krivetz
- Bora
d. Tropikal Rüzgarlar
- Kasırga
- Tayfun
- Harikeyn
- Tomado
- Hortum
Görüldüğü üzere Meltemler, Yerel Rüzgarlar‘ın bir alt dalıdır. Meltemler kısaca vadi, dağ, deniz ve kara meltemleri olmak üzere dörde ayrılır.
Vadi Meltemi
Vadilerin taban kısımları, dağ yamaçlarına nazaran daha fazla neme sahiptir. Bu neden dolayı gündüz saatlerinde vadiler, dağ yamaçlarına göre daha geç ısınır ve yerel yüksek basınç merkezi konumuna gelir. Dağ yamaçları, nem miktarının az olması ve bakının da etkisi nedeniyle daha çabuk ısınır ve yerel alçak merkezi konumuna gelir. Gündüz saatlerinde yüksek basınç merkezi olan vadilerden, alçak basınç merkezi olan dağlara doğru esen rüzgarlara “vadi meltemi” adı verilmektedir.
Dağ Meltemi
Gece saatlerinde dağ yamaçları, vadilere oranla daha çabuk soğur. Bu nedenle dağ yamaçları yüksek basınç merkezi, vadi tabanları ise alçak basınç merkezi haline gelir. Geceleri dağ yamaçlarından vadilere doğru esen rüzgarlara “dağ meltemi” adı verilmektedir.
Deniz Meltemi
Denizler, karalara göre daha geç ısınıp daha geç soğur. Gündüz saatlerinde geç ısınan denizler yüksek basınç merkezi konumuna gelir. Denizlere göre daha çabuk ısınan karalar ise yerel alçak basınç merkezi konumuna gelir. Gündüz saatlerinde denizlerden karaya doğru esen rüzgarlara “deniz meltemi” adı verilmektedir. Deniz meltemleri nemli olmalarının yanı sıra ılıtıcı bir etkiye sahiptir.
Kara Meltemi
Geceleri karalar, denizlere oranla daha çabuk soğur. Bu nedenden dolayı kara üzerinde denize oranla yüksek basınç merkezi; deniz ise alçak basınç merkezi meydana gelir. Gece saatlerinde karadan denizlere doğru esen rüzgarlara “kara meltemi” adı verilmektedir. Kara melteminin karakteristik özelliği kuru ve serin olmasıdır.
