Şerif Hüseyin Kimdir?
Şerif Hüseyin, Şerif Hüseyin Bin Ali. Adından sık sık Osmanlı’ya ihanetinden söz ettiren Şerif Hüseyin, I. Dünya Savaşı yıllarında İngilizlerle iş birliği yaparak Arapların Osmanlı’dan bağımsızlığını elde etmelerini sağlamıştı. Şerif Hüseyin‘in hayal kırıklıklarıyla dolu ömrünü konu alacağımız yazımızda, en baştan -doğumundan- başlayarak ölümüne kadar tüm serüvenini tamamlamış olacağız.
Şerif Hüseyin’in dedesi Muhammed bin Avn’dı. Avn’ın Abdullah (1856-1876), Hüseyin (1876-1879), Avnürrefik (1882-1905), Abdülillah (1882-1908) ve Ali olmak üzere 5 oğlu vardı. Şerif Hüseyin kardeşi Nasr ile beraber Ali’nin iki oğlundan biriydi. (Parantez içi tarihler Hicaz emirliği yaptıkları süreleri göstermektedir.)
Şerif Hüseyin, asırlar boyunca Hicaz Emirliği yapmış bir ailenin soyundan geliyordu. Üstelik Hüseyin’in ailesi, peygamber soyundan gelmesi sebebiyle ”Şerif” unvanına layık görülmüşlerdi. Şerif Hüseyin, 1852 yılında İstanbul’da doğmuştu. Doğumundan 1892 yılına kadar Hicaz’da, ailesinin yanında kaldı. Şikayetler ve aile içi çekişmelerden dolayı 1892-1908 yılları arasında Sultan II. Abdülhamit tarafından İstanbul’da ikamet etmeye zorlanmıştı.
16 yıl İstanbul’da kalan Şerif Hüseyin, bu süreç içerisinde Tanzimat Fermanını ilan eden Mustafa Reşit Paşa’nın torunu ile evlendi. Bu evlilikten Zeyd (Ö.1970) adlı bir oğlu doğdu. Zeyd, daha sonra Şakir Paşa’nın kızı ve aynı zamanda Türkiye’nin ünlü ressamlarından Fahrünnisa Zeyd (Halikarnas Balıkçısı, Cevat Şakir Kabaağaç’ın kız kardeşi) ile evlenecekti.
”1908’de II. Meşrutiyet’in ilan edilmesi üzerine İttihat ve Terakki tarafından Amcası oğlu azledilerek yerine Hicaz Emiri tayin edildi. Oğulları Osmanlı Meclisi Mebusanı’nda milletvekili oldu” (1)
Şerif Hüseyin, Osmanlı’nın en çalkantılı dönemlerinde, 1908-1916 yılları arasında Hicaz Emirliği yaptı. I. Dünya Savaşı sırasında İttihat ve Terakki yönetimiyle ters düştü ve Hicaz Emirliği görevinden alındı. Şerif Hüseyin daha sonra, oğlu Abdullah vasıtasıyla Kahire’deki İngilizlerle irtibata geçerek onlarla ihanette anlaştı. Şerif Hüseyin aynı zamanda 14 Temmuz 1915 tarihli ünlü McMahon mektuplaşmalarında aralarında Urfa ve Adana’nın da bulunduğu Türk vilayetlerinin de kurulacak olan Arap ülkesine dahil edilmesi koşuluyla Osmanlı’ya ihanet edeceğini yazıyordu.
Şerif Hüseyin çok geçmeden -10 Haziran 1916 yılında Arap İsyanını başlattı. Fakat kendisine İngilizler tarafından bütün Arapların krallığı ve İslam Halifesi olma sözü verilen Şerif Hüseyin, yine İngilizler tarafından yarı yolda bırakıldı. Büyük hayal kırıklığı yaşayan Şerif Hüseyin, İngiliz ve Fransız mandasını ve Versaille Antlaşması‘nı kabul etmedi, İngilizlerle arası açıldı. Şerif Hüseyin TBMM’nin Halifeliği kaldırmasını fırsat bilerek kendisini halife ilan etti fakat başta Suudlar olmak üzere hiçbir Arap devleti halifeliğini tanımadı.
Suudi Krallığı’nın kurucusu Abdülaziz Bin Suud ile anlaşan İngilizler, Şerif Hüseyin‘i Hicaz bölgesinden çıkardı. İngilizler, Şerif Hüseyin’i teselli etmek için oğullarında çeşitli emirlik ve krallıklar verdi. Buna göre;
- Ali, Hicaz Kralı (1925-1926)
- Abdullah, 1951’e kadar Ürdün Kralı
- Faysal, 1933’e kadar Irak Kralı oldular.
Şerif Hüseyin’in Osmanlı’ya ihaneti, hayal ettiklerinden çok daha farklı sonuçlanmış, İngilizler onu bir peçete gibi kullanıp atmışlardı. Şerif Hüseyin’in talepleri ve rahatsızlıkları bitmedi. En nihayetinde İngilizler tarafından Kıbrıs’a sürgüne gönderildi. Ölümünden kısa süre önce Ürdün Kralı olan oğlu I. Abdullah‘ın yanına geldi ve ihanetlerle dolu ömrü oğlunun yanında son buldu. Ardında hayal kırıkları, ihanet ve pişmanlıklarla dolu bir yaşam bıraktı. Konuyla alakalı diğer yazılar için;
Mekke Emiri Şerif Hüseyin’in Osmanlı’ya İhanetinin Arka Yüzü
Araplar Osmanlı’ya Neden İsyan Etti? İsyanın Arka Planında Neler Vardı?
Sykes-Picot Antlaşması ve Ortadoğu’nun Kaderinin Belirlenmesi
(1) Kral Abdullah, ‘Hatırat’, Klasik Yayınları, s.45
Kaynakça;
Hz. İbrahim’in Ayak İzlerinde Ortadoğu, Altan Tan, Çıra Yayınevi, 2016, İstanbul
