Soğuk Savaş’a Yol Açan Gelişmeler Nelerdir?
II. Dünya Savaşı’nın hemen akabinde özellikle Amerika Birleşik Devletleri ile Sovyetler Birliği arasında siyasi, ekonomik ve teknik çalışmaların genel ismine Soğuk Savaş denilmiştir. Peki Soğuk Savaş’a yol açan gelişmeler nelerdir? II. Dünya Savaşı’ndan sonraki hangi gelişmeler Soğuk Savaş’a zemin hazırlamıştır?
Ordusunu ve savunma sanayisini gün geçtikçe güçlendiren Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği, kendi topraklarının ve hakim olduğu coğrafyalardan farklı olarak gözünü Orta, Doğu ve Güneydoğu Avrupa bölgesindeki ülkelere dikti. Bu devletler üzerindeki etkisini artıran SSCB, yine bu bölgedeki ülkeleri de kendi şemsiyesi altına aldı.
Bunu kendisi için bir risk ve tehdit olarak gören Amerika Birleşik Devletleri ve İngiltere, başta Batı Avrupa olmak üzere diğer devletlerde Komünizm yanlısı siyasi parti ve oluşumların iktidara gelmemesi için birtakım çalışmalar yapmış, bu bölgelerdeki gelişmeleri yakından takip etmiştir.
Karşılıklı restleşme ve iki uç arasındaki gerilim çeşitli ittifakların da kurulmasına neden oldu. NATO ve Varşova Paktı gibi kurumlar bu dönemin önemli oluşumlarından biri olmuştur.
Soğuk Savaş’a yol açan gelişmeler her ne kadar belirli bir süreçten geçse de bu süreç içerisinde şu dört madde önem taşıyor.
1. Yüzdeler Antlaşması (1944)
İngiltere lideri Churchill ve Sovyet lider Stalin arasında Ekim 1944’de imzalanmıştır. Bu anlaşmanın amacı, Doğu Avrupa’da etkinlik alanlarının hesaplanması yönünde olmuş ve İngiltere ile SSCB Doğu Avrupa’da sahip olacakları etkiyi yüzdelerle belirlemiştir. Antlaşmanın 1944 yılında yapılması, savaşın kazanan tarafının netlik kazanmasının da işaretidir.
2. Berlin Buhranı (1948)
II. Dünya Savaşı’nın hemen akabinde Almanya 4 bölgeye ayrılmış ve İngiltere, Fransa, ABD ve SSCB bu bölgelere hak sahibi ülkeler olmuştur. Almanya genelinde olduğu gibi Berlin de 4 farklı işgal bölgesine ayrılmıştır.
Sovyetler’in kendi işgal bölgesinden Batılı Devletleri çıkarmak istemesi Almanya’nın birleşmesini engellemiş ve iki taraf arasında bir türlü mutabakata varılamamıştır. Bunun üzerine İngiltere, Fransa ve ABD kendi işgal bölgelerinde Federal Alman Cumhuriyeti’ni; Sovyetler Birliği ise Demokratik Alman Cumhuriyeti’ni kurmuştur.
Bu bölünmenin sonucunda dünyanın en büyük utançlarından olan ve Sovyetler’in dağılmasına yakın zamanda ancak yıkılan Berlin Duvarı inşa edilmiştir. (1961)
3. Nükleer Silah Denetiminde Anlaşmazlık
Japonya’ya atılan atom bombası ve yıkıcı tahribat gücünden sonra nükleer silahların kısıtlanması ve denetlemesi adına birtakım görüşme ve anlaşmalar yapılmıştır.
II. Dünya Savaşı’ndan sonra Amerika Birleşik Devletleri, Baruch Planı çerçevesinde atom enerjisinin geliştirilmesini ve kullanım alanlarını denetleyecek “Uluslararası Atom Geliştirme Kurulu” adında bir organizasyon kurdu.
Sovyetler Birliği’nin Baruch Planını kabul etmemesi, ABD ile SSCB arasındaki ilişkileri iyice kopma noktasına getirdi.
4. SSCB’nin Komünizmi Yayma Faaliyetleri
II. Dünya Savaşı’ndan sonra Sovyetler Birliği, başta Doğu Avrupa olmak üzere Avrupa kıtasında komünist ideolojiyi yayma faaliyetleri içerisine girmiştir. II. Dünya Savaşı’ndan sonra SSCB’nin etkisi altına giren;
– Doğu Almanya ??
– Polonya ??
– Çekoslovakya
– Macaristan ??
– Romanya ??
– Bulgaristan ??
– Arnavutluk ??
– Yugoslavya’da
Marksist-Leninist partiler siyasal iktidarı ele geçirmiştir.
