Düşük Mal Nedir?
Düşük mal veya aşağı mal olarak da tanımlanabilen iktisadın temel ilkelerinden biri olan terim, yine iktisadın temel kanunlarından biridir. Düşük malın İngilizce karşılığı “inferior good” şeklinde çevrilir ve iktisatta temel bir terim olarak bilinir. Peki düşük mal nedir? Düşük mal neye denir? Düşük malın özellikleri nelerdir? Tüm yönleriyle düşük mal.
Daha önceki yazılarımızda Snob Etkisi ve Veblen Etkisi gibi Davranışsal İktisat alanının temel terimlerinden bahsetmiştik. Bu yazımızda kısaca Düşük Maldan bahsedeceğiz.
Düşük Mal Nedir?
Düşük mal, gelir arttıkça veya insanların sahip oldukları para artınca vazgeçilen ve tercih edilmeyen ürünlere verilen isimdir. Düşük mal, gelirin yükselmesiyle beraber insanların tercihinde azalma meydana getiren ürünlerdir.
Düşük mal terimi, daha çok talep kanununda sıkça karşımıza çıkan bir tabirdir ve iktisadın temel ilkelerinden biridir.Düşük malda en önemli özellik gelirin artması halinde bir üründen vazgeçilmesidir. Burada kişilerin tutumu, davranışsal iktisadın temel araştırma alanıdır. Müşteriler veya insanlar rasyonel davrandığı, paralarının artış göstermesi ile başka ürünlere yönelim gösterdiği görülür.
Düşük mal olarak tabir edilen ürünler daha çok temel gıda mallarından oluşmaktadır. Ekmek, makarna veya alımı kişinin bütçesini sarsmayan ve kişinin ekonomisini derinden etkilemeyen ürünlere ”düşük mal” adı verilir.
Düşük malların talebi genelde fazla olur fakat düşük mallar, gelirin artmasıyla birlikte ilk vazgeçilen ürünlerdir. Mesela öğrenci evi örneğini verelim. Bir evde yaşayan üç üniversite öğrencisi gencin ay sonlarına doğru parası azalır ve mecburen makarna, ekmek ve ucuz fakat doyurucu yiyeceklere yönelirler. Fakat ilerleyen günlerde bursların veya paranın yattığı günlerde ise öğrencilerin makarnadan yani düşük maldan vazgeçerek başka bir tüketim maddesine geçtiğini görürüz. Buradaki örnekte de görüldüğü üzere makarna bir düşük maldır. Gelirin artmasıyla talebinde azalma meydana gelmiştir. Yine örnekte de görüdüğü üzere alımı (öğrencilerin ay sonunda almaya yönelmeleri) insanların bütçelerine dokunmamıştır.
Düşük malın, gelirin artmasıyla birlikte vazgeçilmesi esasen talep kanununa göre normal olandır. Fakat bazı durumlarda innsanların rasyonel davranmayıp gelirin azalmasıyla talebinin artığı ürünler vardır. Bunlara ise Giffen Mallar denir. Tarihteki en önemli örneği, 1847 yılında İrlanda’da yaşanan ”Büyük Patates Kıtlığı” olmuştur. Fakirlşen ve topraklarında patatesten başka herhangi bir şey yetişmeyen İrlandalılar, patatese gelen fiyat artışına, yiyecekleri başka bir ürün olmamasından dolayı olduğundan daha fazla talep göstermişlerdir. Zira ellerine para geçince kıyma, et alma gibi şansları olan İrlandalılar, gelen zamlarla onları almaktan vazgeçp düşük mal olan ve aslında ”tek mal” olan patatese talep göstermişlerdir.
Bir de fiyatı artıp talebin de arttığı fakat bunun bir özentiden kaynaklandığı Snob Etkisi vardır. Snob Etkisi, literatürde züppe etkisi olarak da geçmektedir. John Maynard Keynes’in tüketici eğilimlerini ve tüketim alışkanlıklarını açıklamak için ortaya attığı bir tabirdir. İlgili makale için Snob Etkisi makalesini okuyabilirsiniz.
