Grunig ve Hunt’ın Halkla İlişkiler Modelleri ve Uygulamaları
Grunig ve Hunt’ın halkla ilişkiler modelleri, günümüzde pek çok İletişim Fakültesi tarafından da derslerde işlenen önemli konular arasında yer almaktadır. Grunig ve Hunt’ın halkla ilişkiler modelleri nelerdir? Daha önceki yazılarımızda çeşitli Halkla İlişkiler kavram ve terimlerinden söz etmiştik. Bu yazımızda ise kısaca ”Grunig ve Hunt’ın Halkla İlişkiler Modelleri”nden söz edeceğiz.
Grunig ve Hunt, halkla ilişkiler modellerini sunarken iletişim araçlarının tarihsel gelişimini ve zaman içindeki yükselen/kaybeden önemini göz önünde tutarak birkaç model ortaya koymuştur. Grunig ve Hunt, halkla ilişkiler modellerini şöyle açıklamıştır:
- Basın ajansı/tanıtım
- Kamuyu bilgilendirme
- İki yönlü asimetrik
- İki yönlü simetrik
#Basın Ajansı (Press Agentry)
Grunşg ve Hunt’ın ilk model olarak belirlediği basın ajansı, press agentry, basının ilgisini çekmek suretiyle bir konunun, kişinin ürün ya da hizmetin tanıtılmasıdır. Basın ajansı modeli, bir propaganda aracıdır ve bu modelde geri dönüşler önemsizdir. Ne şekilde olursa olsun medyada var olmak ve medyada yer edinmek de yine bu modelin temel amacıdır. Reklamın iyisi kötüsü olmaz mantığı, bu modelin temelini oluşturmaktadır.
Bilginin yayılması, kişiler arasındaki etkileşimi ve söz konusu tanıtımın amacına ulaşması için bir araç olarak kullanılır ve araçlar burada önemsizdir. Bilgi bombardımanı, propaganda, asparagas haberler ve benzeri uygulamalar basın ajansı modelinde oldukça fazla kullanılır.
Tek taraflı ve yanlı bir iletişim modelinin uygulandığı basın ajansı modelinde geri dönüşler ve üçüncü kişilerin bir önemi yoktur.
#Kamuoyu Bilgilendirme (Public Information)
Grunig ve Hunt’ın ikinci modeli kamuoyu bilgilendirme yani ”public information”dır. Ivy Lee’nin öncüsü olduğu bu modelde amaç, bir kurum, kişi, hizmet ya da ürün hakkında hedef kitleye çeşitli iletişim araçları kullanılarak bilgi verilmesidir. Bu modelde halkla ilişkiler çalışanları bir gazeteci gibi çalışır ve temel amaç olarak halkı bilgilendirir, kurum hakkında bilgiler verir, merak edilen sorulara cevap bulmaya çalışır ve bilgilendirici konferanslar düzenler.
Söz konusu model 1929 Dünya Ekonomik Krizi’ne kadar yoğun olarak kullanılan bir model olmuştur. İlk model ve ikinci model arasında bir benzerlik göze çarpsa da ikinci modelin birinci modelden farkı doğru ve eksiksiz bilgi verme kaygısıdır.
Kamuoyu bilgilendirme modelinde iletişim yönü tıpkı birinci modelde olduğu gibi kaynaktan alıcıya doğru ve tek yönlüdür. İkinci modelin kurumlar tarafından kullanılması, şirketlerin kamu yararını da göz önünde bulundurduğu anlamına gelir.
#İki Yönlü Asimetrik (Two Ways Asymetrical)
Halkla ilişkiler biliminin öncülerinden olan Edward Burnays’in modelin öne çıkan isimleri arasında yer alır. Geri dönüş, feedback, kavramını göz önünde bulunduran ilk model olma özelliğine sahip olan iki yönlü asimetrik model, temelde karşılıklı bir iletişim üzerine kuruludur ancak iletişim, kurumların lehine olacak şekilde düzensizdir.
”Olumsuz görüşleri ortadan kaldırmak; tarafsız tutumları olumluya çevirmek” olarak tanımlanabilen iki yönlü asimetrik model, özellikle 1920 ve 1960 yılları arasında yoğun bir şekilde kullanılmış ve günümüzde de hala kullanılan yöntemler arasında yer almaktadır.
Asimetrik modelde feedback, hedef kitleyi daha iyi analiz etmek; onları daha iyi etkilemek ve araştırma sonuçları, sosyolojik teoriler, kampanyaların ileteceği mesajları daha anlaşılabilir kılmak için kullanılır. Temel kaygı, hedef kitlenin yararını düşünmek değil kuruma faydalı olmaktır.
#İki Yönlü Simetrik (Two Ways Symetrical)
Grunig ve Hunt’ın halkla ilişkiler modellerinde en kompakt ve en son model iki yönlü simetrik modeldir. Edward Bernays’in öncüsü olduğu iki yönlü simetrik model, halkla ilişkilerin son aşamasını temsil etmektedir.
Modelin temelinde ”anlayış” kavramı yer almaktadır. Hedef kitle ve kurum arasındaki ilişkilerin uyumunun nelere etki edeceğini ve sonuçlarının ne olacağını açıklar. İki yönlü asimetrik modelde olduğu gibi simetrik modelde de hedef kitleyi anlamak ve iyi analiz etmek için çeşitli araştırmalar yapılır.
Halkla ilişkilerde etkinlik yapmanın önemine dikkat çeken bu son modelde kurumsal sosyal sorumlulukların önemi de vurgulanmıştır. İki yönlü simetrik modelin getirdiği anlayış, feedback ve uyum kavramları her ne kadar ütopik ve mükemmel bir iletişimi temsil etse de Grunig, iki yönlü simetrik modelin nadir olarak kullanıldığını çalışmalarında ifade etmiştir.
