Sosyoloji

İdeal Tip Nedir?

Max Weber’in sosyolojisinde önemli kavramlarından biri de ideal tiptir. İdeal tip kavramı soyut ve kavramsal niteliğe sahip özellikleri ile toplumsal yaşamda meydana gelen gerçekliklerin saptanmasını, farklılıkları benzerliklerin karşılaştırmasını yapan temel kavramlardandır. Weber’e göre ideal tipler birleştirici ve bütünleştirici olmaktan ziyade bireyselleştirici ve özgülleştirici özellikleri ortaya koymayı amaçlamaktadır. Örneğin ekonomik düzen, siyasal rejim, aile, sendika, dernek, ordu, devlet gibi ideal tipler oluşturulurken insanların bunları zihinlerinde nasıl tasarlayıp algıladıkları öne çıkarak bu noktada bu birleştiricilikten ziyade bireyselleştirici ve farklılaştırıcı özellik ortaya çıkmaktadır.

Bu noktada Weber’in toplumsal eylem ve otorite tipleri kavramsallaştırması öne çıkmaktadır. Çalışmalarının temelinde toplumsal eylem olgusuna odaklanır. Burada Weber dört farklı eylem tipinden söz etmektedir. Bunlar; geleneksel eylem, duygusal eylem, Değersel Akılcı Eylem, amaçsal-akılcı eylemdir. Diğer yandan Weber’in, otorite tipleri de söz konusudur. Otorite tiplemelerinde meşru olan ve olmayan olarak iki ayrı kategori bağlamı öne çıkar. Weber burada yalnızca hukuki meşruiyeti değil, aynı zamanda toplumsal meşruiyete de işaret etmekte ve oldukça önem vermektedir. Bu çerçevede Weber, toplumsal eylem tipolojisiyle ilişkili olan geleneksel otorite, karizmatik otorite ve yasal-ussal otorite olmak üzere ideal tipte üç ayrı otorite ve örgüt tipine işaret etmektedir.

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.