Lügatımızdaki Irkçı Deyim ve Atasözleri

Deyim ve atasözleri, anlatımı güçlendirmek ve bir konunun daha iyi anlaşılması için başvurulan söz sanatlarıdır. Tecrübelere dayanan ve uzun yıllar boyunca kullanılagelen deyim ve atasözlerimiz, çok geniş bir yelpazededir. Bazen karmaşık bir olayı 4-5 kelimede anlatan bu deyim ve atasözleri, bazen de insanlara çok kıymetli bilgiler verir. Bu deyim ve atasözleri arasında “ırkçı” ifadeler barındıran pek çok söz de vardır. Bu yazımızda kısaca ırkçı deyim ve atasözlerinden söz edeceğiz.

Araplarla İlgili Olanlar

Tarihsel yakınlıktan dolayı lügatımızda Araplarla ilgili olan pek çok deyim ve atasözü de vardır. Bu atasözleri ve deyimlerin ortak özelliği ise Arapların genel özellikleri kast etmesidir.

1- Ne Şam’ın şekeri ne Arab’ın yüzü

2- Arab’ın derdi kırmızı pabuç

3- Ne deyim Allah’a don giydirdi Fellah’a

Kürtlerle İlgili Olanlar

Yine tarihsel yakınlık ve aynı coğrafyada uzun süre yaşatmaktan dolayı Kürtlerle ilgili olan pek çok deyim ve atasözü de lügatımızda yer edinmiştir. İşte onlardan bazıları:

1- Kürtten evliya koyma avluya

2- Çingen çalar Kürt oynar

3- Kürdü eve alan yok demiş silahımı nereye asayım

Çingenelerle İlgili Olanlar

Anadolu’nun pek çok yerinde özellikle İç Anadolu’da çingene nüfusu hayli fazladır. Bu fazlalık çingenelerle Türklerin de mecburi olarak ilişkide bulunmasına zemin hazırlamıştır. Bu da doğal olarak deyim ve atasözlerine yansımıştır:

1- Çingene çalar Kürt oynar

2- Çingeneye beylik vermişler ilk babasını vurmuş

3- Çingeneye borçlu kalma; ya düğünde ister ya bayramda

Yahudilerle İlgili Olanlar

Diğerlerinden farklı olarak Yahudilerde “din” vurgusu ön plana çıkar. Özellikle Anadolu’nun batı kesimlerinde ve Selanik – Rumeli coğrafyasında yaşayan Yahudilerle de ilgili pek çok deyim ve atasözleri vardır:

1- Yahudi züğürtleyince eski defterleri karıştırır.

2- Yunan’a güveneceğine Yahudi’e güven; Yahudiye güveneceğine yılana güven ama Ermeni’ye güvenme

Ermenilerle İlgili Olanlar

Yine burada da din ve tarihsel yakınlık ön plana çıkmaktadır. Ermenilerin Birinci Cihan Harbinden önce sadık millet olarak anıldığı göz önüne alındığında söz konusu deyim ve atasözlerinin bu yıllardan sonra kullanıldığı ortaya çıkıyor:

1- Yunan’a güveneceğine Yahudi’e güven; Yahudiye güveneceğine yılana güven ama Ermeni’ye güvenme

2- Ermenilerden geri kalan urum