Psikoloji

Psikolojide Genelleme Nedir? Uyarıcı Genellemesi – Örnekler

Psikolojide genelleme ya da uyarıcı genellemesi nedir ve ne anlama geliyor? Daha önceki yazılarımızda çeşitli gelişim ve öğrenme psikolojisi terimlerden söz etmiştik. Bu yazımızda ise kısaca ”uyarıcı genellemesi” kavramından söz edeceğiz.

Genelleme

Kişinin daha önce deneyimlediği ya da gördüğü, tattığı, duyduğu bir uyarıcıyı daha sonra onu hatırlatacak bir olay karşısında genellemesine ” genelleme” ya da ”uyarıcı genellemesi” adı verilir.

  • Diş doktorunun canını acıtmasından dolayı bir çocuğun beyaz önlüklü birini her gördüğünde korkması ya da tedirgin olması.
  • Beyaz önlüklü kişilerden korkan çocuğun daha sonra öğretmeninden de korkması.

Yukarıdaki örnekten de anlaşılacağı üzere çocuğun öğretmen ile hiçbir olumsuz yaşantısı olmamasına rağmen öğretmeninden de korkmaktadır. Bu örnekte yaşanan durum, genelleme olarak isimlendirilir.

Genelleme; benzer uyarıcılara aynı tepkiyi vermek olarak tanımlanır. Diş doktoru ile yaşadığı olumsuz bir hatıra yüzünden beyaz önlüğe karşı koşullanan çocuk, bu davranışını diğer beyaz önlüklü kişilere karşı da göstermiştir. Bu örnek/durumda uyarıcıların benzer olması önemli bir durumdur.

Örnekler

  • Daha önce beyaz sakallı dedesini görünce heyecanlanan bir çocuğun beyaz sakallı diğer çocukları görünce de aynı heyecanlanması.
  • Pavlov’un köpeğinin zil sesine benzer diğer benzer seslere de salya üretmesi.

Çıkmış Soru – KPSS (2010)

Oğuz Öğretmen’in okuttuğu bir derste zorlanan öğrenciler, onun verdiği diğer derslerden de ürkmeye başlamışlardır.

Öğrencilerin Oğuz Öğretmen’in verdiği diğer derslerden de ürkmeye başlamasının nedeni nedir?

  • A) Oğuz Öğretmen’e uyarıcı genellemesi oluşması
  • B) Öğrencilerin Oğuz Öğretmen’den aldıkları dersteki davranışlarının olumsuz pekiştirilmesi
  • C) Oğuz Öğretmen’e tepki genellemesi oluşması
  • D) Derslere uyarıcı genellemesi oluşması
  • E) Oğuz Öğretmen’in dersinde zorlanmalarının öğrencilerde psikolojik tepkisellik durumu ortaya çıkarması

Açıklama: Öğretmenin dersinde zorlanan öğrenciler, öğretmenin diğer derslerinde de zorlanmıştır. Öğrenciler benzer uyarıcıya aynı tepkiyi verdiklerine göre burada yaşanan genellemedir. Benzer uyarıcılara karşı yapıldığına göre uyarıcı genellemesi olacaktır.

Not: Klasik koşullanmada sadece uyarıcı genellemesi vardır. Edimsel koşullanmada ise öğrenmenin genellemesi ve tepki genellemesi olacaktır.

Not: Genelleme ile üst düzey koşullanmayı karıştırmamak gerekir. Genellemede benzer uyarıcılar vardır. Üst düzey koşullanmada ise birden fazla uyarıcıya ayrı ayrı koşullanma olacaktır.

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.