Uçurtmayı Vurmasınlar Film Analizi

Konu: 5 yaşındaki Barış’ın yaşından ötürü annesi ile birlikte hapishaneye girmesi ve yaşadığı olaylar anlatılmaktadır. Kötü hapishane şartlarında yaşayan Barış’ın İnci adındaki mahkumla aralarındaki bağ ve dostlukları anlatılmaktadır.
Filmin Özeti: Hapishanede büyüyen 5 yaşındaki Barış annesinin, babasının işlediği suçu işlemesi üzerine hapishanededir. Yaşamı dört duvarla sınırlı ve hayatın yalnızca hapishaneden ibaret olduğunu düşünen Barış, İnci ablasına çok bağlıdır. Annesinden göremediği sevgi v ilgiyi İnci ablasından görmekteydi. İnci siyasi bir suçtan dolayı yatıyor ve koğuş ortamını ellerinden geldiğince yaşanılabilir bir hale getirmeye çalışıyorlardı. Her biri farklı suçlardan dolayı hapishanede olan kadınların farklı karakteristik özelliği bulunuyor ve bu durum bazen kavgalara sebep oluyordu. Barış bir gün avluda iken bir uçutma görür ve inci ablasına koşar göstermek için, geldiklerinde uçurtma yoktur ve Barış tarif etmeye başlar. Onun için hayat hapishaneden ibaret olduğu için uçurtmanın ne olduğunu da bilmemektedir. İnci onun için yere bir uçurtma çizer. Barış’ın istekleri, merak ettiklerini ise avluda gördükleri kuşlara seslenerek öğrenmeye çalışırlar. İnci Barış’ın umutsuz, duygusuz bir çocuk olmaması için elinden geleni yapar. İnci tahliye olduğunda Barış derin bir üzüntü yaşar ve İnci’nin arkadaşının “belki uçurtma olup döner” sözünü unutmaz ve gökyüzüne bakıp hep İnci ablasını bekler. İnci uçurtmayı hapishaneye doğru uçurur ve Barış görür koğuşa haber verir hepsi gülerek izler, hapishane müdürü uçurtmayı vurmalarını emreder ama uçurtma çok yüksekte olduğu için vuramazlar.
Film Analizi:
Film sınırlı mekanlarda çekilmesine rağmen seyirciyi sıkmıyor çünkü duygunun derinden aktarılması ve oyuncuların iyi oynaması izleyiciyi alıp götürmekte. Film görmezden gldiğimiz acı ve haksızlıkları açık bir şekilde göstermektedir.
Barış’ın annesi kocasının işlediği uyuşturucu suçunden dolayı hapishanededir. Eşinin suçunu üstlenerek onun yerine hhapis yatan Fatma kocasının kendisi içerde iken dışarıda başka kadınlarla görüştüğünü söyleyen bir mahkuma “tabi ben girecem içeri, o bize bakacak” demiştir. Fatma’nın geleneksel yapıya uygun davrandığını ve toplumun dayattığı erkeklik ve kadınlık algılarına göre hayatını şekillendirdiğini görmekteyiz. Kadın ev işlerini yapar, çocuk bakarken, erkek dışarıda çalışır eve ekmek getirir düşüncesine sahiptir. Faucault’un dediği gibi iktidarın yarattığı söylemlerle toplumda kadın ve erkek bireyler nasıl davranması gerektiğini söylüyor ve disipline ediyor. Toplumda bu söylemleri kabul ederek bunun aksi davranan kişilere karşı sert tutumlar gerçekleştiriyorlar. Kadının kamusal alanda veya dışarıda çalışması Fatma için tabi yaşadığı dönemdeki toplumsal baskıya bağlı olarak çalışması yerine kocasının yerine hapishanede yatması daha uygun gelmiştir.
İnci siyasi bir suçtan dolayı hapishanededir. Döneminhükümeti tarafından suç sayılan bir sebepten dolayı hapishanede olan İnci bu duruma üzülmek yerine elinden geldiğince okumaya ve kendini geliştirmeye çalışmaktadır. Filmde bazı sahnelerde bir kitaptan dolayı hapse atılmak mevzusu bana hem Faucault’u hem de Hannah Arendt’i hatırlattı. İktidarın oluşturduğu söyleme uyan toplum, bu söylemin dışında hareket eden kişilerin haklılık payına bakmadan suçlu ilan ediyor ve tutuklanmasına ses çıkarmamaktadır. Arendt’in perspektifinden baktığımızda ise siyaset anlayışına göre, siyasetin güç kullanarak bir terbiye aracı olmadığını söylemektedir fakat filme baktığımızda ise bunu çok net görmekteyiz. Arendt’in dediği gibi devlet totaliter rejimi kullanarak belli düşünceleri topluma dayatıyor ve oluşturdukları düşüncelerin aksine göre hareket edenler suçlu durumuna düşüyor. Diğer insanlar bu duruma ses çıkarmıyor çünkü o totaliter yapının anlatmak istediklerini doğru kabul ediyor ve aksi düşünülemez düşüncesine sahip oluyorlar.
Bir sahnede koğuşta bulunan bir kitabın yasal olmadığı ve hapishane müdürü tarafından yakılma emri verilir. Hapishane müdürü görevlendirdiği kişini kitabı yakıp yakılmadığını kontrol etmesi için birini görevlendirmesi ve yine kontrol amaçlı giden kişinin de kontrol edilmesi için birinin görevlendirildiğini görmekteyiz. Bu sahnede ise mahkumlara karşı güçlü durmaya çalışan yapının güvensizliklerle örülü olduğunu görmekteyiz.
Hapishane ortamına baktığımızda ise ne 5 yaşındaki bir çocuk için ne de oradaki mahkumların sağlıkla ve rahatça yaşıyabileceği bir ortam değildi. Duvarlarından sular akan, rutubetli, soğuk bir hapishaneydi. Devlete göre suç sayılan sebeplerden ötürü içeride olmak zorunda olan kişiler, devlet tarafından işlenen bir suç ortamında yaşamak zorunda olduğunu görmekteyiz.
Toplumda din erkili bir araç olarak kullanılmaktadır. Filmin bir sahnesinde yaşça büyük bir mahkumun parası kaybolan mahkuma merdiven altındaki yatırın yardım edeceğini söylemiştir. Batıl inançların derin kuvvetiyle kadın inanır ve karşı tarafta yalnızca kendisinin parasını almaya çalışan birinin olduğunu görmez.

Barış’ın hayatı hapishaneden ibaret olduğundan duyduğu kavramları da hapishane sınırlarına göre kafasında canlandırmaktadır. Gördüğü uçurtmayı İnci onun için yere çizmiştir. Hapishane müdürü görünce sinirlenmiş ve derhal sildirtmiştir. Suçlu sayılan mahkumların yeni bir şey öğrenmesi de eğlenmesi de güç sahibinin hoşuna gitmemektedir.
Gece saatlerinde bir mahkumun doğumunun başlaması üzerine gardiyana haber verilir fakat gardiyan bir şey yapamayacağını, kadının hapishaneye girmeden önce düşünmesi gerektiğini söylediğini görmekteyiz. Karşısındaki kişiye insan gözüyle değil sadece suçlu gözüyle bakan kişilerin hayati bir durumda dahi gözlerinin karardığını görmekteyiz. Bu sahnede içimi acıtan ise bunu yapanın bir kadın gardiyan olmasıydı.
Barış sünnet ettirileceği zaman bir mahkumun erkek olacaksın diyerek sevmesi ise erkekliğin bazı eylemler sonucunda elde edilebildiği düşüncesine sahip olduğunu göstermekteydi. Toplumun kabul ve inşa ettiği erkeklik rolünün belli sınırları ve eylemleri var düşüncesi açıkça gösterilmiştir.
İnci tahliye olduktan sonra Barış psikolojik olarak çok etkilenmiştir. Her zaman İnci ablasını beklemiştir. Uçurtmasıyla varlığını belli eden İnci, Barış’ın ve koğuşun sevinç çığlıklarıyla uçurtmasını uçurduğu esnada hapishane müdürü uçurtmanın vurulmasını emretmiştir. Mevcut durumda hak sahibi eli altında bulunan kişilerin yeniliği ve özgürlüğü görmesini , sınıf bilincine erişmesini istememektedir. Uçurtmayı vurmaya çalışmışlardır fakat yüksekte olduğu için vuramamışlardır. Mutlak bir doğru vardır ki suçlu olmayan er ya da geç kazanır. İnci hapishanedeki tüm tutsaklar adına ve en önemlisi Barış adına uçurtmayı uçurmuştur. Düşünceleri için insanları bir yere kapatabilirsiniz ama kafalarındaki düşünceyi hiçbir zaman silemezsiniz.
Modern siyaset anlayışına baktığımızda bireylerin siyaset anlayışını değiştirebileceğini görmekteyiz filme baktığımızda bireyin bilinç oluşturmasından korkulduğu için hapishaneye atıldığı açıkça gösterilmiştir. Bir insanı kapalı kapılar arkasında bırakılabilir fakat zihni yıkanamaz. Bulunduğu ortamı güzelleştirebilir ve sevgiyi içinde taşıyor ise ulaşabildiği herkese sevgiyi yaymaya çalışır. İnci ve Barış’ın dostluğunda bunu çok net görmekteyiz. Elit teorisyenlerin dediği gibi eşitsizlik toplumun değişmez unsurudur. Fakat kişi bu eşitsizlik durumunu bulunduğu ortamda elinden geldiğince tıpkı İnci gibi kırma gücüne sahiptir.
Film verdiği mesajlarla ve Barış’ın masum bakışlarıyla izlemeye değer bir filmdi.
Yararlanılan Kaynaklar: Gedik, Esra. Siyaset Sosyolojisi Ders Notları. Yozgat Bozok Üniversitesi, 2020 Bahar Dönemi.