Vicdani Ret Nedir? Vicdani Retçi Ne Demek?
Vicdani ret nedir ve vicdani retçi ne anlama geliyor? Özellikle askerliğin temel bir sorun ve ahlak temelinde eleştirildiği ve askerlik kurumunun tartışıldığı toplumlarda önemli bir konu haline gelen vicdani ret kavramı nedir ve ne anlama geliyor? Bu yazımızda kısaca vicdani ret kavramından ve içeriğinden söz edeceğiz.
Vicdani Ret Nedir?
Kişinin düşünce, ahlak ve din özgürlüğü temelinde askerlik vazifesini reddetme hakkı bulunduğu iddiasında bulunmaktır. Bu iddiada bulunan kimseler ise vicdani retçi olarak tanımlanır.
Türkiye’de Vicdani Reddin Hukuksal Boyutu
1982 Anayasasında yer alan ifadelere göre askerlik şöyle tanımlanmıştır: “vatan hizmetinin sadece bir türü”.
Bu tanımdan da anlaşılacağı üzere anayasamızda vatan hizmeti, sadece askerlik vazifesini yerine getirmekle ifa edilen bir hizmet değildir. Ayrıca 1982 anayasasının “vatan hizmeti” başlıklı 72. maddesinde şöyle bir ifade de vardır:
“Vatan hizmeti her Türk’ün hakkı ve ödevidir. Bu hizmeti silahlı kuvvetlerde veya kamu kesiminde ne şekilde yerine getirileceği veya getirilmiş sayılacağı kanunla düzenlenir”
Burada “veya” ibaresi önemli. Zira anayasada vicdani ret, kavramsal anlamda yasaklanan ya da kesinlikle olumsuz karşılanan bir hak değildir. Zikredilen maddede yer alan ifade bunu doğrular niteliktedir.
Vicdani reddi savunan kimseler askerlik vazifesinin sadece silahlı kuvvetlerde değil çeşitli kamu alanlarında da yerine getirilebileceğini savunmaktadırlar.
Öte yandan 20 Mart 1950’de Roma’da imzalanan ve Türkiye’nin 18 Mayıs 1954 tarihinde onayladığı Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne taraf olup Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nden ihlal kararı çıktığı halde vicdani reddi kabul etmemekte olan ülkeler arasında Türkiye ile birlikte Azerbaycan ve Ermenistan da yer almaktadır.
Tüm bu bilgiler dahilinde özetlersek vicdani ret, İnsan Hakları Mahkemesi tarafından tanınan bir haktır ve Türkiye Cumhuriyeti Anayasasında da üstü kapalı bir şekilde belirtilmiştir. Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olan herhangi bir kişi, vicdani ret hakkını savunabilir ve böyle bir hakka sahip olduğunu iddia edebilir ancak anayasamızda şöyle bir madde daha vardır: “Toplumu Askerlikten ve Ordudan Soğutma”.
Mahkeme, vicdani reddi savunma hakkınızı doğru bulabilir ancak bu hakkı savunurken “toplumu askerlikten ve ordudan soğutma” suçunu işlediğinize hükmederse bu suç dahilinde size ceza da verebilir.
