Yüz Verme Arsız Olur; Az Verme Hırsız Olur Ne Demek?
Yüz verme arsız olur; az verme hırsız olur. Atasözleri ve deyimler külliyatımızın en nadide örneklerinden biri de “yüz verme arsız olur; az verme hırsız olur” atasözüdür. Atasözü, esasen dozunu ayarlamak temalı bir tabirdir. Atasözünde kast edilen şey esasen bir şeyin ayarını iyi ayarlamaktır.
Yüz verme arsız olur; az verme hırsız olur atasözünün anlamı şudur:
Herhangi bir şeye yüz verdiğinizde ya da birisine ayrıcalık tanıdığınızda o kişi sizden daha fazlasını ister. Yani söz konusu kişi, “arsız” konumuna düşer. Bu yüzden, atasözünde de anlatıldığı gibi, bir kişiye gerekenden fazla müsamaha gösterilmemeli ya da herhangi bir kişiye istisnai durumlar sağlanmamalı.
Az da vermemeli. Zira insan birisine malının ya da parasının azını verdiğinde karşı taraf başka yollardan para kazanmanın yolunu arar. Bu yüzden az verilmemeli ki kişi “hırsız” olmasın.
Atasözü, daha çok çocuk gelişimi üzerine söylenmiş bir sözdür. Zira eğitim, aileden başlar ve birey ilk eğitimini ailesinden öğrenir. Bu yüzden ebeveynlere düşen önemli görevlerden biri de çocukları dozunda yetiştirmek, onları az verip hırsız; çok verip arsız yapmamaktır.
Yüz verme arsız olur; az verme hırsız olur atasözü, anlam bakımından “az veren candan çok veren maldan olur” atasözü ile doğru orantılıdır.
Tekrarlamakta yarar vardır: Atasözünün temel anlamı, Dozunu Ayarlamaktır.
Mesela bir örnek vererek atasözünün anlamını pekiştirelim.
İngilizler Yatıştırma Politikası çerçevesinde Almanların yayılmacı ve agresifliğini siyasi yollardan engellemeye çalışır ama nafile. Almanlar 1938’de Münih Konferansında ne yapıp edip Çekoslovakya’nın Südet Bölgesini işgal etme konusunda İngiliz ve Fransızları ikna eder. Ama Hitler Südet Bölgesi işgal etmekle yetinmez ve Çekoslovakya’yı işgal eder. Daha sonra Polonya’yı işgal eden Almanya, İkinci Dünya Savaşı’nı başlatır.
