Atmosferin Bileşenleri Nelerdir?
Atmosfer, bileşenleri bakımından oldukça karmaşık bir gaz kütlesidir. Atmosferde yer alan bileşenlerden ve atmosferin kısaca özelliklerinden bahsedelim. Atmosfer; azot, oksijen ve karbondioksit gibi gazlardan meydana gelen yerçekiminin etkisiyle yeryüzünü çepeçevre saran bir gaz kütlesidir. Atmosferin bileşenlerinde şu gazlar bulunur;
1. Azot: %78
2. Oksijen: %21
3. Karbondioksit
4. Su buharı
5. Argon
6. Neon
7. Metan
8. Kripton
9. Hidrojen
Atmosferin bileşenlerinde yer alan gazlardan azot ve oksijenin dışındaki diğer gazlar (3-4-5-6-7-8 ve 9) atmosferde %1 oranında bulunur. Azot ve oksijen yaşam için hayati bir önem taşımaktadır. Bu gazların atmosferdeki oranları sabittir. Ancak karbondioksit ve su buharının miktarı bulundukları yere, zamana ve iklim koşullarına göre değişir. Azot, oksijen ve su buharına kısaca göz atalım:
Azot
Azot (N), hayatımızın temel kaynaklarından biridir. Azot, bitkilerin ihtiyacı olan besin maddesi olarak da önemlidir. Oksijen (O) ise canlıların solunumu ve maddelerin yanması için gerekli bir gazdır.
Karbondioksit
Karbondioksit, havada çok az miktarda (%0-0,03) oranında bulunmasına rağmen mevsimlerde ve iklim olaylarında önemli etkilerde bulunur. Öte yandan karbondioksit, atmosferin güneş ışınlarını emme ve saklama kabiliyetini artırır. Karbondioksit miktarının artması sıcaklığın artmasına; miktarındaki azalması ise sıcaklığın azalmasına neden olur. Jeolojik süreçler boyunca karbondioksit salınımının değişmesi, iklim değişikliğinde önemli rol oynamaktadır.
Su Buharı
Su buharı (H₂O) miktarı yer ve zamana ve sıcaklığa göre değişiklik gösteren bir gazdır. Bu miktar yerden yükseldikçe veya kıyıdan uzaklaşınca ya da Ekvator’dan kutuplara doğru gidildikçe artış gösterir.
Öğreten Soru ???
Aşağıdakilerden hangisi atmosferde her zaman bulunan ve miktarı değişen gazlardan biridir?
A-) Helyum
B-) Oksijen
C-) Karbondioksit
D-) Neon
Doğru Cevap: C
Oksijen atmosferde %21 oranında bulunan ve oranı değişmeyen, sabit olan bir gazdır. Oksijen miktarındaki ufak değişimler bile canlı yaşamını olumsuz yönde etkiler. Öte yandan helyum ve neon gazları, atmosferde çok az bulunan gazlardır ve değişim miktarları önemsiz derecede azdır. Fakat karbondioksit miktarı beşeri faaliyetlere göre değişiklik gösterebilir. Miktarındaki artış, küresel ısınma gibi çeşitli iklim olaylarına sebep olur. Miktarındaki azalma ise küresel soğumaya neden olur ve bu da buzul çağlarına gidişe sebebiyet verir.
