Islahat Fermanı’nın İlan Edilme Nedenleri Nelerdir?
Islahat Fermanı’nın ilan edilme nedenleri nelerdir? Islahat Fermanı’nın ilanında hangi nedenler etkili olmuştur. Tanzimat Fermanı’nın devamı niteliğinde olan ve Sultan Abdülmecid zamanında ilan edilen Islahat Fermanı, Kırım Savaşı’nın son yıllarında hazırlanmış ve Paris Antlaşması‘nın imzalanmasından hemen önce Bab-ı Ali’de okunarak ilan edilmiştir. Bu ferman daha sonra Paris Antlaşması’na eklenmiştir.
Islahat Fermanı’nın İlan Edilme Nedenleri Nelerdir?
- Rusların Hristiyan Ortodoks topluluklar (Slavlar) için yeni haklar talep etmesi ihtimaline karşı, Avrupa Devletleri’nin bu konuda Osmanlı Devleti’ne baskı yapması,
- Osmanlı Devleti’nin dağılma sürecini durdurmak ve çöküşünü engelleme düşüncesi,
- 1839 yılında yayımlanan Tanzimat Fermanı’ndan istenen sonucun elde edilememesi,
- Azınlıkların Osmanlı Devleti’ne bağlı kalmasını sağlamak ve bağımsızlık düşüncelerini engellemek,
- Fransız İhtilali ile birlikte yayılan milliyetçilik gibi fikirlerin Osmanlı Devleti’ni etkilemesini önleme fikri.
Bu Fermanın yayınlanmasından sadece 10 sene sonra Rumlar 16 Ağustos 1866 tarihinde Girit’in Selino kazasında Müslümanları kılıçtan geçirmişlerdir. Bu olayla başlayan süreç Halepa Fermanı‘nın yayınlanmasına ve hatta fermanın yayınlanmasından sonra da devam etmiştir. Islahat Fermanı’nın başarısız olmasındaki temel neden Fransız İhtilali‘nin yaymış olduğu milliyetçilik akımı ve Rusların Doğu Avrupa’daki ulusları pan-slavizm düşüncesi ile tek bir çatı altında toplama düşüncesi olmuştur. Osmanlı Devleti, zamanla kendisine bağlı olan ulusları kaybetmiş ve bu kopmalar 1912 senesinde Arnavutluk‘un da Osmanlı Devleti’nden bağımsızlığını ilan etmesiyle son bulmuştur.
Islahat Fermanı, yukarıda belirtilen birtakım nedenlerle yayınlanmış ancak Tanzimat Fermanı gibi beklenen etkiyi gösterememiştir. Islahat Fermanı hakkında bilinmesi gerekenler;
- Ali Paşa, Islahat Fermanı’nın hazırlanmasında etkili olan devlet adamıdır.
- Islahat Fermanı’nda yer alan maddeler daha çok azınlıkları ile ilgilidir.
- Ferman, ”İmtiyazlar Fermanı” olarak da bilinmektedir.
- Avrupa baskısı nedeniyle yayınlanmıştır. Tanzimat Fermanı’nda ise Avrupa baskısı yoktur.
- Islahat Fermanı’na Müslüman tebaa tepki göstermiştir.
- Devletin dağılması engellenmemiş hatta devletin dağılma süreci hızlanmıştır.
- Gayrimüslimlere eğitim, hukuk ve ticaret alanında geniş haklar verilmiştir.
- Verilen bu imtiyazlar devlet içerisinde ikiliklerin yaşanmasına neden olmuştur.
- Cizye vergisinin kaldırılmasıyla devlet ciddi bir mali krize girmiştir.
- Yabancılar, özellikle bu dönemden sonra ülkede gayrimenkul satın almaya başlamışlardır.
- Bu dönemde elçi ve konsoloslar üzerinden Avrupalı devletlerin Osmanlı iç işlerine müdahalesi artmıştır.
Not: Sultan Abdülmecid, Tanzimat ve Islahat Fermanı’nın ilanı sebebi ile çeşitli madalyalar bastırmıştır.
İleri Okuma:
- 1856 Paris Antlaşması Nedir? Önemi ve Maddeleri Nelerdir?
- Sultan Abdülmecid Dönemi Ekonomik Islahatları Nelerdir?
- Sened-i İttifak ve Tanzimat
- Abdülmecid Dönemi Yayın Organları Nelerdir?
- Halepa Fermanı Nedir?
- Fransız İhtilali’nin Nedenleri