Kültürün Taşıyıcı Unsurları: Hikayeler
Kültürün dört ana taşıyıcı unsuru vardı: Liderler ve kahramanlar, ritüeller, semboller ve hikayeler. İlk üçünü önceki yazılarımda açıklamıştım. Şimdi kültürün diğer nesillere aktarılması bağlamında hikayenin öneminden bahsetmek istiyorum. Hikaye nedir? Kültür ve hikaye kavramı nasıl bağdaşır? Hikayeden kasıt nedir?
Dünya üzerinde pek çok efsane ve destan bulunur. Bu destanların kimisi doğal destan, kimisi de yapay destanlardır. Bu destanlara örnek verecek olursak;
Doğal Destanlar;
- Gılgamış Destanı (Sümer )
- Manas Destanı (Kırgız)
- Mahabharata ve Ramayana Destanı (Hint)
- Oğuz Kağan Destanı (Türk)
Yapay Destanlar;
- İlahi Komedya (Dante-İtalyan)
- Kayıp Cennet (Milton-İngiliz)
Destanlara her millet, her devirde ihtiyaç duymuştur. Bu ihtiyaç öyle ki, bazen yapma destanlar yazmaya kişileri itmiştir. Destanlar, bir milleti ayakta tutmak ve belirli bir bilinç uyandırmak için mükemmel argümanlardır. Aynı zamanda bir kültürün parçası olan insanlar destanlara her ne kadar uçuk örnekler ve insanüstü öğeler barındırsa da inanmak isterler. Destanlar içerlerinde kahramanlıklar, mucizevi olaylar ve bir milletin geçmişini yansıtan kesitleri barındırırlar.
Bir kültürün inşası ve yorumlamasında duyumlar oldukça önemli bir yer kaplar. Duyumlar; hikayeler ve efsaneler olarak ikiye ayrılabilirler. Hikaye ve efsaneler sayesinde bir kültürün mensupları, kültürlerini bir sonraki nesle aktarabilirler.
Öte yandan insanlar hikaye dinlemeyi severler. Hikayenin içeriğinde insanları mutlu eden öğeler vardır. Salt gerçekliklerden ziyade belirli bir olay örgüsü ve kişilerle bezenmiş efsane ve masallar sayesinde akılda kalıcılık sağlanmış olur.
Örneğin Doğu kültürlerinde masal ve hikayeler sarılış, Batı kültürlerine oranla hayli fazladır. Bu inanışın asıl sebebi Doğu kültürlerine mensup insanların duygusal argümanlara daha çok sarılmak istemeleridir. İrrasyonel olan doğu, her çağda kendi destanını yazacak, her destanında kendi kahramanlarını yeniden yorumlayacak bir kültüre sahiptir.
