Third Person Effect-Üçüncü Kişi Etkisi

Üçüncü kişi etkisi, Third Person Effect. Yabancı menşeli bir kavramdır. Genellikle reklam, halkla ilişkiler ve politika da örneğine ve kullanımına sıklıkla rastlarız. Özünde şu temel politika yer alır; sen etkilenmezsin, ben de etkilenmem ama bir başkası etkilenir. O bir başkası, üçüncü kişi yani aslında hesaba katılmayan kişi oluyor.

Planlanan bir strateji veya hedefte veya yeni bir hizmette belirli bir hedef kitle olur. Hizmet veya ürün o hedef kitleye (target audience) göre belirlenir. Reklamlar, propagandalar ve kampanyalar demografik yapı veya sosyoekonomik bütünlükler ve niceliksel bir sürü hesaplar göz önünde tutulduktan sonra nerede ve ne zaman yapılacağına karar verilir. Reklamlar, propagandalar ve kampanyaların hedef kitlenin dışında alakasız bazı yerlerde ve alakasız bazı zamanlarda teşhiri veya gösterimi olur; bunlar tamamen tesadüfi gerçekleşmiş birtakım olaylar değildirler. Örneğin ne alaka, bunu kim alsın dediğiniz bir ürünün hiç ummadığınız bir alıcısı olur. O kişi üçüncü kişidir. (third person)

Siyasette üçüncü kişiler kaderi belirleyen kişilerdir. Açıkça taraf olanlar ve tarafını belli etmeyenler arasında da üçüncü kişiler çıkabilir. Kötü bir siyasetçinin hiçbir insanı ya da barajın üstünde bir kitleyi arkasından sürükleyemeyeceğini düşünebilirsiniz ama gizli bir kişiliktir üçüncü kişi. Kötü diye nitelendirdiğimiz siyasetçinin hatırı sayılır bir oranda oy topladığını görebiliriz.

Nelerden hoşlanacağı veya ne söylense eyleme dökecek seviyeye geleceğini kestiremezsiniz. O yüzden bir akımı ya da kampanyayı toplumun her kesimden insanı kapsayacak şekilde planlamalısınız. En zor tespit edilen tüzel kişiliktir ve nerede ne zaman çıkacağı asla kestirilemez. Örneğin bıçak sırtı bir seçim sonucu ortaya çıktığında o küçük yüzdelik dilimi üçüncü kişiler oluşturmuştur. Anket şirketlerinin hesaplayamadığı tek nokta. Veya anlamsız ilgi ve yoğunluğun, talebin kaynağıdır.

Örneğin gereksiz veya aşırı pahalı bir araba olur. Mesela Subarunun 2017 Impreza 2.5 WRX STI modeli 250.000 TL olsun. Aynı segmentte BMW 5.20 XDrive 2017 kasası da 220.000 TL fiyatında olsun. Şimdi Subaru ne alaka BMW varken, hem de pahalı diyebilirsiniz ama o Subaru modelinin muhakkak bir alıcısı ve alıcı kitlesi vardır. Örneğin fanlar ve hayranlar bu gruba girer. Siz almazsınız; biz de almayız ama onlar alır. Third Person Effect, oldukça geniş bir kavramdır.

Sen yanmazsan, ben yanmazsam, biz yanmazsak nasıl çıkar karanlıklar aydınlığa…

Nazım Hikmet