Demagoji Nedir? Demagog Kime Denir?
Bir kişinin ya da herhangi bir toplumun algısını değiştirmek, konuyu lehe çevirmek için kelimelerle yapılan akıl oyunlarına demagoji; demagoji yapanlara ise demagog denir. Demagoji, eş anlamlı kelimelerle ya da farklı anlamlara gelebilecek cümlelerle karşı tarafta bir etki yaratmayı amaçlar. Demagoglar ise bu işte uzmanlaşan, kelimeleri bilinçli bir şekilde seçen insanlara denir.
Demagogların sıklıkla kaybedeceği tartışmalarda demagojilere başvurduğu görülür. Televizyon kanallarında, umuma açık münakaşalarda veya herhangi bir mecliste demagoglar kaybedeceği tartışmayı demagoji yaparak kazanmaya çalışırlar.
Demagoji Nasıl Yapılır?
Demagoji bazen kelimelerle yapılıyorsa da kimi zaman harfler ve telaffuzlar da demagogların en önemli malzemesidir. Sıklıkla siyasilerin demagoji yaparak duygu sömürüsüne, oy toplamaya kalkıştıkları olur. Burada seçtikleri kelimeler ve telaffuzlar oldukça önemli. Örneğin Cumhuriyet Halk Partisi’ne CeHePe değil de CeHaPe demek apaçık bir demagoji örneğidir. Aynı şekilde Adalet ve Kalkınma Partisi’ne AK Parti demek ile AKePe demek arasında ciddi farklar vardır.
Savunduğu ideolojiyi meşru zemine çekmek, savunduğu değerleri haklı göstermek için kelimelerle demagoji yapılır. Örneğin IŞİD’in isminin sürekli değişmesi de demagojidir. İsim sürekli değiştirilerek örgütün itibarı zedelenir, akılda kalıcılığı ve ismi duyulduğunda kişiler üzerindeki negatif etki veya korkusu engellenmiş olur.
Öte yandan demagojilerde bazen dolambaçlı yollarla bir kelimede anlatılacak şeyleri birkaç cümlede anlatarak tek kelimedeki olumsuz etki, hafifletilmeye çalışılır. Örneğin kadınlara üretim makinası gibi çirkin bir yakıştırmayı yapamayan birisi “soyun devam etmesi ve süreklilik sağlanması, ırksal özelliklerin nesillere aktarılması konusunda kadınların biyolojik yönlerine oldukça ihtiyaç duyulmaktadır” gibi gayet uzun ve özetlenmesi zor, farklı anlamlara da gelebilecek cümlelerle demagoji yapabilir.
Yine aynı şekilde tartışmada kaybeden taraf olmamak, sırf söz söylemek için konuşanların sıklıkla yaptığı demagojilerde ise cümleler uzatılır, bağlaçlarla ve soru edatları ile cümle zenginleştirilerek karşı tarafa sunulur. Böylece karşı tarafa görüntü itibariyle zengin ama içerik açısından bomboş bir soru yöneltilerek karşı tarafın zor durumda kalması beklenir.
Demagogların dilimize “safsata” olarak geçen mantık hatalarını sıklıkla kullandığı görülür. Teksas Nişancısı Yanılgısı, Ad Hominem ve Kumarbaz Safsatası bunlardan sadece birkaçıdır.
Özet itibariyle demagoji laf salatası yapmak, cümleleri gereksiz yere uzatmak, karşı tarafı zor durumda bırakmak için kelimelerle yapılan bir nevi oyundur. Bu işi icra edenlere de “demagog” adı verilir.
Tarihin gelmiş geçmiş en büyük demagoji ustası için Hitler’in Propaganda Bakanı Goebbles‘in hayat hikayesine bakabilirsiniz.
İyi bir demagoji örneği görmek istiyorsanız Emrah Serbes’in itirafını okuyabilirsiniz.
