1555 Amasya Antlaşması Nedir? Önemi Sonuçları ve Maddeleri Nelerdir?
Osmanlı Devleti ile İran arasındaki mücadeleler Osmanlı Devleti’nin yükselme döneminde, sınırlarını doğuya doğru genişlettiği Yavuz Sultan Selim zamanında başlamıştır. 1514 Çaldıran Savaşı ile başlayan süreç 1821-22 Osmanlı-İran Savaşları’na kadar yaklaşık 300 sene devam etmiştir. Bu dönemde yapılan antlaşmalar ise savaşların sonucuna göre belirlenmiş ve çoğu antlaşmadan Osmanlı Devleti galip ayrılmıştır. Osmanlı Devleti’nin lehine sonuçlanan antlaşmalardan biri de 1555 Amasya Antlaşması’dır. Peki Amasya Antlaşması’nın önemi, maddeleri, nedenleri ve sonuçları nelerdir? Neden önem taşımaktadır?
Daha önceki yazılarımızda Osmanlı Devleti’nin çeşitli yüzyıllarda imzalamış olduğu antlaşmalardan ve İran ile yaptığı savaş ve bu savaşlardan sonra imzalanan anlaşmalardan söz etmiştik. Bu yazımızda ise kısaca 1555 Amasya Antlaşması’ndan söz edeceğiz.
1555 Amasya Antlaşması Nedir?
Osmanlı Devleti ile İran arasında çeşitli dini ve siyasi nedenlerden kaynaklanan sorunlar ve Nahçıvan Seferi nedeniyle imzalanan, Osmanlı Devleti lehine sonuçlanan antlaşmanın ismidir.
1555 Amasya Antlaşması’nın Nedenleri
Osmanlı Devleti’nin Batı’ya sefer düzenlediği zamanlarda İran’ın devletin doğu sınırlarındaki köy ve kasabalara saldırması ve dini bakımdan Osmanlı Devleti’ne üstünlük kurma düşüncesinden dolayı iki devlet arasında özellikle Kanuni Sultan Süleyman döneminde çeşitli savaşlar yaşanmıştır. 1534 Irakeyn Seferi, 1548 İkinci İran Seferi ve 1554 Nahçıvan Seferi de bu sebeplerden dolayı meydana gelmiştir. Nahçıvan Seferinde Kanuni Sultan Süleyman’ın Erivan, Nahçıvan ve Karabağ’ı almasının ardından İran Şahı barış teklifinde bulundu ve iki devlet arasında 1555 Amasya Antlaşması imzalandı.
1555 Amasya Antlaşması’nın Maddeleri Nelerdir?
- Karabağ, Nahçıvan, Tebriz, Bağdat, Musul, Basra ve Doğu Anadolu bölgesi Osmanlı Devleti’nde kalacaktır.
- İki devletin sınır bölgelerinde karşılıklı olarak saldırılar duracaktır.
- İran, ilk üç Halife’ye (Hz. Ebubekir, Hz. Ömer ve Hz. Osman’a) ve sahabeye kesinlikle dil uzatmayacaktır.
- Antlaşma 25 yıl ile sınırlı kalacaktır.
1555 Amasya Antlaşması’nın Önemi Nedir?
Bu antlaşma, Osmanlı Devleti ile İran arasında imzalanan ilk resmi antlaşma olması bakımından önem taşımaktadır. Bu antlaşma ile birlikte İran sorunu geçici bir süreyle çözüme kavuşturulmuş ve Osmanlı Devleti Bağdat’ı alarak sınırlarını Basra Körfezine kadar genişletmiş, böylece Hint Okyanusu ile bağlantı kurmuştur.
Diğer Antlaşmalar için aşağıdaki linke tıklamanız yeterli
1774 Küçük Kaynarca Antlaşması
1833 Hünkar İskelesi Antlaşması
1921 Afganistan ile Dostluk ve İşbirliği Antlaşması
