El-Ariş Antlaşması Nedir? El-Ariş Antlaşmasının Önemi ve Maddeleri
Tarihle ilgilenen insanlar tarafından dahi fazla bilinmeyen bir konuyu ele almaya çalışacağız. El Ariş anlaşması bilinmemesine ters oranla önemli bir tarihsel olaydır. Biz de bu olaya gelin yakından bakalım ve sebeplerini, sonuçlarını ve önemini irdeleyelim.
El-Ariş Antlaşması veya El-Ariş Sözleşmesi. 24 Ocak 1800 tarihinde imzalanan ancak Büyük Britanya’nın (İngiltere) karşı çıkması nedeniyle yürürlüğe girmeyen Fransa ve Osmanlı Devleti arasında imzalanan antlaşmanın adıdır. El-Ariş Antlaşması, Fransa’nın Mısır Seferi kapsamında imzalan bir antlaşmadır. Bir çeşit Ateşkes Antlaşması olan El-Ariş, İngiltere’nin karşı çıkması nedeniyle ölü doğan (Ayastefanos gibi) bir antlaşmadır.
Fransa’nın Napolyon Bonapart önderliğindeki Mısır Seferi, İngilizlere karşı Akdeniz’de deniz muharebesinde yenilgiyle başladı. Fakat Fransızlar, Mısır içlerinde önemli başarılar elde edince kuzeye, Filistin’e doğru ilerlemeye başladılar. Akka önlerinde Cezzar Ahmet Paşa‘ya kale kuşatmasını kaybeden Napolyon Bonapart ve ordusu tekrar Güney’e, Mısır’a çekilmeye başladı. Burada Osmanlı ordusuna karşı bir savaş kazanan Fransız ordusu, bir süre Mısır’da bekledi.
Daha sonra ülkedeki iç karışıklıklar nedeniyle ordunun başına General Jean-Baptiste Kléber başkanlığındaki Fransız heyetini bırakan Napolyon Bonapart, Fransa’ya döndü. Söz konusu bu heyet, Osmanlı Devleti ile birtakım görüşmeler gerçekleştirdi ve iki taraf arasında 24 Ocak 1799 tarihinde El-Ariş limanında, bir ateşkes antlaşması imzalandı. Fransızlar bu antlaşmanın esaslarına göre;
- İşgal ettiği Mısır topraklarından çekilecek,
- Fransız ordusunun ülkesine dönmesi için İngiltere tarafından pasaport kontrolünden geçecekti.
Antlaşmanın ikinci maddesi, doğrudan İngiltere’yi de antlaşmaya dahil ediyordu. İlk başlarda İngiltere’nin de destek verdiği bu antlaşma, Şubat 1800’de Britanya donanması amirali George Elphinstone Keith‘in, sözleşmeye karşı çıkması nedeniyle yürürlüğe girmeyen bir antlaşma olmuştur.
27 Haziran 1801 tarihinde Fransızların Mısır’dan geri çekilmesini öngören bir antlaşma daha imzalanmış ve Fransızlar bu antlaşma ile Mısır topraklarından geri çekilmiştir. Fransa ile Osmanlı Devleti arasındaki nihai barış, 25 Haziran 1802’de Paris Antlaşması ile sağlanmıştır.
Antlaşmanın Önemi
- Ruslar bu antlaşma sırasında Boğazdan ilk defa savaş gemilerini geçirmiştir.
- Osmanlı Devleti, bu antlaşmadan sonra, kendisini ilgilendiren konularda, diğer devletlerin kendi içlerindeki sorunları ele alarak denge politikası izlemeye başlamış ve söz konusu bu denge siyaseti XIX. Yüzyıla damgasını vurmuştur.
Diğer Antlaşmalar İçin İlgili Yazılara Tıklayabilirsiniz.
1774 Küçük Kaynarca Antlaşması
1833 Hünkar İskelesi Antlaşması
